|
Rezbali
sterjen
Rezba
chizig’ining
kesichgan
joyi
45-rasm
Uchburchakning
silindrga o’ralishi
yo’nalishiga qarab
vint chizig’I ( yani
, rezba ) o’naqay
yoki chapaqay
bo’ladi.
Turi va uning
asosiy o’lchamlari
shartli belgilar
bilan aniqlanadi.
STANDART REZBANING BELGILANISHI.
3- jadval rasm
Endi mashinasozlikda eng
ko’p taeqalgan uchburchakli
profilga ega bo’lgan metric
rezbaning belgilanish bilan
tanishamiz. Amzlda yirik va
mayda qadamli metric
rezbalardan foydalaniladi.
Yirik qadamli metric rezba
M harfi hamda uning tashqi
diyametri bilan belgiladadi,
masalan, M10.
Mayda tishli metric rezba
ham huddi yirik tishli rezba
kabi belgilanadi, ammo
mayda tishli rezbani
belgilashda uning qadami
hamyozib qo’yiladi., masalan,
M10x1,25; M10x1; M10x0,75
va hokozo.
DETALNING STRELKA BILAN KO’RSATILGAN QISMIGA
METRIK REZBA YO’NILGAN, REZBANING O’LCHAMINI
MAVZU
QIYALIK VA
KONUSLIK
QIYALIKNI CHIZISH
•
–to’g’ri chiziqni gorizontal yoki frontal chiziqqa nisbatan
•
og’maligini qiyalik yordamida ko’rsatish mumkin. Bir
to’g’ri chiziqni ikkinchi
•
to’g’ri chiziqqa nisbatan og’maligini ko’rsatadigan qiymat
qiyalik deyiladi. AB
•
kesmani AC kemaga nisbatan qiyaligi i to’g’ri burchakli
uchburchak ABCning
•
katetlarini uzunligi nisbati bilan aniqlanadi
KONUSLIKNI CHIZISH. TO`G`RI DOIRALI
KONUS ASOSINI DIAMETRI D NI KONUS
BALANDLIGI H GA NISBATI KONUSLIK
DEYILADI.
1. T.Rixsiboyev, D.F.Kuchkarova, Ch.T.Shokirova, X.M.Rixsiboyeva “Chizma
geometriya va muxandislik grafikasi”. Darslik. “Tafakkur qanoti”. Toshkent. 2019.
-383 b. 2. U.T.Rixsiboev va boshq “Muhandislik va kompyuter grafikasi”.
“Tafakkur qanoti”.Toshkent. 2019.Darslik, 384 bet. U.T.Rixsiboev va boshq
“Kompyuter grafikasi”. “Voris-nashriyot” .Toshkent. 2018.
3. A.Valiev Chizmachilik (Geometrik chizmachilik). TDPU rizografi. Toshkent.
2013.
4. U.A.Nasritdinova “Kompyuter grafikasi”. O`quv qo`llanma. “TIQXMMI”.
Toshkent. 2020. – 180 b.
5. Sh.K.Murodov “Chizma geometriya” Darslik.
“IQTISODMOLIYA”.Toshkent.2008. -294 b.
6. R.X.Xorunov “Chizma geometriya kursi”. “O`qituvchi”. Toshkent. 4 nashri.
1997.
7. R.Q.Ismatullaev va X.Hoshimova “Chizma geometriya”. “TDPU rizografi”,
Toshkent. 200
•
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
RO’YXATI
ESKIZLAR
HAQIDA
MA’LUMOT.
•
Detallarning hamma
nisbatlarini saqlagan
holda chizma asboblari
ishlatmay qo’lda, ko’zda
chamalb va masshtabga
rioya qilmay chizilgan
chizma eskiz deyiladi.
ESKIZLAR HAQIDA TUSHUNCHA
VA UNI CHIZISH BOSQICHLARI.
- Ishlab chiqarishda bir
marta tatbiq
qilinadigan chizmalarga
eskizlar kiradi.
Eskizlar, odatda
detaining chizmasini
chizish uchun asos
bo‘ladi. Yasaladigan
detaining eskizlari
orqali uning ish
chizmasi chiziladi.
•
Detallarni ba’zan eskizga qarab ham yasash
mumkin bo‘ladi. Chunki mashina detali to‘satdan
yaroqsiz holda kelib sinib qolsa, uni tez yasashga
to‘g‘ri kelgan hollarda eskiz mavjud detallarga
qarab chiziladi va u asliy eskiz deb ataladi.
•
Konstruktorlik biyrosi ishida yangi mashina, mexanizm va boshqalarni
loyihalayotgan konstruktor o‘z g‘oyasini, awalo eskiz shaklida ifodalaydi.
Bunday eskizlar loyiha eskizlar deyiladi.
•
Eskizlar to‘g‘ri burchakli proyeksiyalash qoidalari bo‘yicha, ular orasidagi
proyeksion bog‘lanishga rioya qilgan holda va tasvirlanayotgan detal
elementlarining nisbatini, shaklini saqlagan holda chiziladi.
•
Agar detal ancha katta bo‘lsa kichiklashtirib, ancha kichik bo’lsa kattalashtirib
chizish kerak. Ikkala holda ham masshtab qo‘llanilmaydi va unga rioya
qilinmaydi. Lekin detal kattalashtirib chizilsa ham, yoki kichiklashtirib chizilsa
ham, bundan qat‘i nazar, detalning chizmasiga uning haqiqiy o‘lchamlari
qo‘yiladi.
•
Eskiz chizishda detaining hamma qismlari o‘rtasidagi nisbatlarni chamalab
aniqlash qiyin bo‘lsa, qalamda o‘lchab chizish yaxshi natija beradi. Ishni
tezlatish uchun, aylana va ulaming yoylarini chizish hamda aylanalami teng
bo‘laklarga bo‘lishni sirkulda bajarishga ruxsat etiladi. Lekin keyinchalik
aylana va ularning yoylari ustidan qo‘lda yurgizib chiziladi.
•
Detal haqidagi barcha ma’lumotlar eskizga yoziladi.
Mukammal bo‘lmagan, o‘lchamlari tushib qolgan, chala
bajarilgan eskiz orqali detal yasab bo‘lmaydi va unday
eskiz ish chizmasini tuzish uchun yaroqsizdir.
•
Eskizlar oq qog‘ozga ham chiziladi, lekin maktablarda
eskiz chizish oson bo'lishi uchun katak qog'ozlardan
foydalaniladi. Oldin eskizni' o'rta qattiqlikdagi qalamda
so’ngra yumshoq qalam bilan ustidan yurgazib
chiziladi.
•
Eskizi chiziladigan detaining texnik rasmi berilgan. Eskiz
chizishdan oldin detaining o‘ziga qarab, diqqat bilan sinchiklab,
har tomonlama tekshirib chiqish va quyidagilarni aniqlash zarur:
•
a)detaining nomi va uning mexanizmdagi vazifasi, qanday
materialdan yasalganligini aniqlanadi;
•
b)detaining geometriyasi, ya’ni uning elementlari qanday
geometrik sirtlardan tuzilganligi aniqlanadi.
1. T.Rixsiboyev, D.F.Kuchkarova, Ch.T.Shokirova, X.M.Rixsiboyeva “Chizma
geometriya va muxandislik grafikasi”. Darslik. “Tafakkur qanoti”. Toshkent. 2019.
-383 b. 2. U.T.Rixsiboev va boshq “Muhandislik va kompyuter grafikasi”.
“Tafakkur qanoti”.Toshkent. 2019.Darslik, 384 bet. U.T.Rixsiboev va boshq
“Kompyuter grafikasi”. “Voris-nashriyot” .Toshkent. 2018.
3. A.Valiev Chizmachilik (Geometrik chizmachilik). TDPU rizografi. Toshkent.
2013.
4. U.A.Nasritdinova “Kompyuter grafikasi”. O`quv qo`llanma. “TIQXMMI”.
Toshkent. 2020. – 180 b.
5. Sh.K.Murodov “Chizma geometriya” Darslik.
“IQTISODMOLIYA”.Toshkent.2008. -294 b.
6. R.X.Xorunov “Chizma geometriya kursi”. “O`qituvchi”. Toshkent. 4 nashri.
1997.
7. R.Q.Ismatullaev va X.Hoshimova “Chizma geometriya”. “TDPU rizografi”,
Toshkent. 200
•
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
RO’YXATI
Do'stlaringiz bilan baham: | 
