«Ijtimoiy menejment» fanining sillabusi

Kross-kurslar
 
bu 
– 
ikki xil valyuta o‘rtasidagi nisbat bo‘lib, ularning uchinchi 
valyutaga nisbatan kursidan kelib chiqadi. Masalan, agar London banki Germaniya 
markalarini AQSh dollariga sotadigan bo‘sa, ko‘rinib turibdiki, u kross-kurslardan 
foydalanadi. 
Jahon bozoridagi operatsiyalarda ko‘pincha AQSh dollari bilan kross-
kurslardan foydalaniladi, chunki AQSh dollari nafaqat asosiy zaxira valyutasi, balki 
ko‘plab valyuta operatsiyalarida bitimlar valyutaasi ham hisoblanadi. Masalan, 
frantsuz franklarini nemis markalari uchun sotib oluvchi dastlab frantsuz franklarini 
dollarga, so‘ngra dollarni nemis markasiga sotib olish frank va marka o‘rtasidagi 
kotirovkani topishdan osonroq bo‘ladi. Tabiiyki, Parijda yoki Frankfurtda frantsuz 
frankining nemis markasiga nisbatan (yoki aksincha) kurini belgilab beradigan 
banklar mavjud. Biroq cheklangan bozor sharoitlarida bunday maxsus xizmatlar 
uchun banklar o‘z kotirovkasiga marja
13
kiritishi mumkin. 
Albatta, agar FRG markalari uchun frantsuz franklarini sotib oluvchi xaridor 
xaridni AQSh dollari vositachiligisiz ham amalga oshirishi mumkin, bu operatsiya 
13
Marja – savdo, birja, sug‘urta va bank amaliyotida tovarlar narxi, qimmatli qog‘ozlar kursi, foiz stavkalari va 
boshqa ko‘rsatkichlar o‘rtasidagi farqni belgilash uchun qo‘llanadigan atama 

---

163 
qo‘shimcha harajatlarga olib kelmaydi. U ikkita bitim o‘rniga bitta bitimni amalga 
oshirish hisobiga tejab qolishdan tashqari, riskka uchramaslikka ham imkon beradi, 
chunki turli hamkorlar bilan ikkita konversiya operatsiyasini amalga oshirishning 
imkoni yo‘q. Shuningdek, valyuta kursi operatsiyalar yakunlanmasdan oldin 
o‘zgarish xavfi ham mavjud, shunda hamkorlardan biri uchun bitimning bahosi juda 
katta bo‘lishi mumkin va sotuvchi uchun uch-to‘rtta bitim o‘tkazish zarurati vujudga 
keladi. 
Har qanday kross-kursni istalgan payt xorijiy valyutalarning milliy valyutaga 
nisbatan kursidan hisoblab chiqish yo‘li bilan osongina olish mumkin.
Bitta valyutaning turli bozorlardagi kurslari esa unchalik bo‘lmasada, farq 
qiladi, bu ularning valyuta arbitraji asosida doimiy teksilanishi sababli ro‘y beradi