Bbk 3. (2) A 91 Atanyýazow S

kuban, kuman
görnüşi (bu ýerde 
–n
jem goşulmasydyr), şeýle-de bu 
sözüň polowes diýen orusça terjimesi hut şuny tassyklaýar (polowes—
orus dilindäki polowyý, ýagny “guba reňk”, “sary” sözünden).
Gypjaklar barada giňden gürrüň edýänimiziň sebäbi bu toparyň 
oguzlar bilen ähli döwürde ýakyn aragatnaşyk edip, biri-birleri bilen 
gatyşyp gidenligi üçindir. S.Agajanowyň şaýatlyk etmegine görä, 
gypjaklar orta asyrlarda Garagumda hem ýaşapdyrlar we olar häzirki 
türkmenleriň düzümine-de aralaşypdyr. Muny alililerde we Çärjew, 
Garaköl, Alat taýonlaryndaky garawullarda gypjak diýen urug-tireleriň 
bardygy hem tassyklaýar. Alili-gypjaklar tekeler Ahaly eýeleýänçä, 
häzirki Aşgabat raýonyndaky Gypjak obasynda ýaşapdyr we şu oba 
olaryň etnik ady dakylypdyr.
GYRGYZ
Iňňän gadymy türki halklaryň biri gyrgyzlardyr. Türkmen-gyrgyz 
etnik gatnaşyklary barada heniz ylymda agyz dolduryp aýdara zat 
ýok, emma etnonimleriň berýän maglumatyndan çen tutsaň, gyrgyzlar 
türkmenlere has ýakyn garyndaşdyr. Biz öz ylmy derňewlerimizde bu 
iki halkyň 200 çemesi etnoniminiň biri-biri bilen deň gelýändigini, 
gaýtalanýandygynu anykladyk. Olardan 22 sanysynyň degişli taýpalary 
hem atdaş (meselem, türkmenlerde saryk, ärsary gyrgyzlarda saruu, 
sary-bagyş). Bu ýagdaý tötänlikden däl, eýsem iki halkdaky atdaş urug-
tireleriň asyl köküniň birliginden gelip çykýar. Muny geň göresi zat 
ýok. Orta asyrlarda türkmenleriň esli bölegi Gyrgyzystanyň Çu-Talas 

---

135
derýalarynyň ýakalarynda, Yssykkölüň kenarlarynda ýaşapdyr. X asyrda 
türkmen patyşalarynyň paýtagty hem Çu derýasynyň ýakasyndaky 
Ordu şäheri eken. Abylgazy Bahadyr han türkmen-oguzlaryň ýurdunyň 
gündogary Yssykköl we Almalyk, kyblasy hem Saýram şäheri diýip 
görkezýär. Seljuklaryň esasy özeniniň Çu-Talas jülgelerinde ýaşan 
türkmen taýpalaryndan dörändigini bu aýdylanlaryň üstüne goşsak, 
türkmenleriň gadymy geçmişiniň gyrgyz sähralary bilen aýrylmaz 
baglanyşyklydygyna göz ýetirmek kyn däl.
Köp sanly “Oguznamalarda” gyrgyz halkynyň aslynyň 
oguzlardandygy tassyklanýar, Abylgazy özüniň “Türkmenleriň şejeresi” 
diýen kitabynda Oguz hanyň Gyrgyz atly agtygynyň bolandygy, gyrgyz 
halkynyň hem şol şahsyň nebereleridigi barada maglumat berýär. Şu 
awtoryň “Türkmenleriň şejeresi” diýen işinde Gyrgyz Oguz hanyň bir 
oglunyň gyrnagyndan doglan hasap edilýär.
Türkolog alym N.A. Baskakow