The economy of enterprise

 
Бу ерда: 
ИБ - корхона баланси активи ёки пассивининг якуни.
 
Хусусий айланма маблағлар билан таъминланганлик коэффициенти
(К
ос
) корхонанинг барқарор ишлаб чиқариш-хўжалик фаолиятини юритиш учун 
зарур бўлган айланма воситалар мавжудлигини тавсифлайди. Шунингдек у, 
корхона эгалари ва кредиторлар манфаатларидаги муносабатларни ҳам акс 
эттиради. Мазкур коэффициент қуйидаги формула асосида ҳисобланади: 
 
 
 
 
2
1
1
А
А
П
К
ос


 
Бу ерда: 
А
1
– узоқ муддатли активлар (асосий воситалар, капитал қўйилмалар, 
номоддий активлар ва ҳоказо). 
Кўрсаткичлар тизимини тайёрлаган муаллифлар томонидан корхонанинг 
тўловга қобилиятлиги ёки ночорлигини аниқловчи параметрлар белгилаб 

---

96 
берилган. Масалан, тўлов қобилияти коэффициенти ҳамда хусусий ва қарзга 
олинган маблағлар нисбати коэффициенти 2 дан кичик бўлса (К
пл
<2; К
сс
<2), 
молиявий мустақиллик коэффициенти 0,5 дан кичик бўлса (К
фн
<0,5), хусусий 
айланма маблағлар билан таъминланганлик коэффициенти 0,1 дан кичик бўлса 
(К
ос
<0,1) корхоналар ночор деб топилади. Корхона ночорлиги, демак, хўжалик 
фаолиятининг 
самарасизлиги 
тўғрисидаги 
якуний 
қарор, 
ночорлик 
параметрларининг умумий суммаси 4,6 дан кичик бўлган ҳолда қабул 
қилинади. 
Хўжалик фаолияти самарадорлигини ошириш жуда ҳам мураккаб жараён 
бўлиб, бунинг ҳамма учун тўғри келувчи ягона йўли мавжуд эмас. Ҳар бир 
корхона бу масалани ечишда ўз имкониятлари ва юзага келган иқтисодий шарт-
шароитларидан келиб чиққан ҳолда ҳаракат қилади. Бироқ барча ҳолларда ҳам 
самарадорликнинг асосида