Buxgalteriya lit

susiyatga qarab turkumlarga ajratish mumkin:
1. Schotlarning tabaqalanishi va tuzilishiga qarab.
2. Schotlarning iqtisodiy mazmuniga qarab.
Schotlarning  tabaqalanishi  va  tuzilishiga  qarab
turkumlashda yechimi, to‘liq mazmuniga e’tibor berish,
har bir schotning  qaysi xo‘jalik muomalasini umumlash-
tirish  uchun  belgilanganligiga,  undagi  debet  va  kredit
yozuvlar qoldig‘ini aniqlash tartibiga alohida e’tibor beriladi.
Misol uchun, „Kassa“ schotini olaylik, bu schotda faqat

---

103
kassa  muomalalari,  ya’ni  kassaga  kirim  qilingan  yoki
kassadan chiqim qilingan pul mablag‘lari holati hisobot
davri ichida turlari bo‘yicha ko‘rsatilsa, hisobot davrining
oxirgi — ya’ni qoldig‘ini aniqlashda umumlashtirilgan holda
ma’lumot  olish  imkonini  beradi.  Buxgalteriya  hisobi
schotlarining tabaqalanishi va tuzilishi bo‘yicha turkumlarga
ajratish amalga oshirilgan xo‘jalik mollarini schotlarda to‘g‘ri
aks  ettirish  imkonini  beradi,  amalga  oshirilgan  xo‘jalik
muomalalarini schotlarda ikki yoqlama yozishni ta’minlashga
yordam beradi. Schotlarni iqtisodiy mazmuniga qarab tur-
kumlarga  ajratishdan  asosiy  maqsad,  schotda  nimalar
hisobga olinadi, qanday xo‘jalik muomalalarini tartibga solish
uchun belgilanganligini ko‘rish mumkin.
Buxgalteriya hisobi schotlarini ikki xususiyatiga qarab
turkumlash schotlarning iqtisodiy mazmunini ochib beradi.
Buxgalteriya  hisobi  schotlarini  turkumlarga  ajratish
yordamida  xo‘jalik  mablag‘larining  joylanishi,  tashkil
topishi,  manbalari  bo‘yicha  sodir  bo‘lgan  o‘zgarishlarni
kuzatish imkoniyati yaratiladi.
Buxgalteriya hisobining schotlarida korxona va tashki-
lotlarning mablag‘lari o‘z ifodasini topadi. Har bir schot bir
turli mablag‘lar harakati to‘g‘risida to‘liq ma’lumot beradi.