Pedagogika, innovatsiya, integratsiya

ISBN 978-9943-03-539-3
© R.  Mavlonova, N.Rahmonqulova 
© G‘afur G‘ulom nomidagi nashriyot- 
matbaa ijodiy uyi, 2013

---

KIRISH
O ‘zbekiston  mustaqillik  yillarida  iqtisodiy  hamda 
ijtimoiy-madaniy 
rivojlanishning  o‘ziga xos  yo'liga  ega bo‘ldi.  Bu y o ‘ldagi  chuqur  o‘zgarishlar 
barcha jabhalarga shiddat bilan kirib bormoqda.
Prezident  I.A.Karimov  ta ’kidlab  o‘tganidek:  «Bu  murakkab  dunyoning 
azaliy  va  abadiy  muammolari,  shu  bilan  birga,  har  bir  davrning  dolzarb 
masalalariga  har  tomonlama  asosli  ilmiy  javoblar  topilgan  taqdirdagina 
m a’naviyat  olami  yangi  m a’no-mazmun  bilan  boyib  boradi. 
Boshqacha 
aytganda,  har  bir  ilmiy  yangilik,  yaratilgan  kashfiyot  -   bu  yangicha  fikr  va 
dunyoqarashga  turtki  beradi,  m a’naviyatning  shakllanishida  o ‘ziga  xos  ta’sir 
0
‘tkazadi»1.
Ta’lim-tarbiya tizimini tubdan  isloh qilish,  barkamol  avlodni  shakllantirish 
ertangi taqdirimizni  belgilab  beruvchi  dolzarb masalalardan biriga aylandi.
Respublikamiz  Prezidenti  Islom  Karimov  Oliy M ajlisningXIVsessiyasida 
«yangi  darsliklarni,  zamonaviy  pedagogik  va  axborot  texnologiyalarini  o‘z 
vaqtida ishlab  chiqish va joriy  etishni ta ’minlashni  nazorat ostiga olish zarur»- 
ligini alohida ta ’kidladilar.
Shu  o ‘rinda  bizga  milliy  pedagogikamizning  jadal  su r’atlarda  taraqqiy 
etishi,  ta ’lim-tarbiya  jarayonining  rivojlanishida 
o ‘zining  boy  meroslarini 
qoldirgan  qomusiy  olimlardan  al-Buxoriy,  at-Termiziy,  Abu  Rayhon  Beruniy, 
az-Zamaxshariy,  Alisher  Navoiy,  Zahiriddin  Muhammad  Bobur,  Ogahiy, 
Abdulla  Avloniy  singari  ulug‘  olim-u  adiblarning  betakror  asarlaridan 
foydalanish  imkoniyati  yaratildi.  Ular ta ’limdagi  milliy  xususiyatlarga  alohida 
e ’tibor berishgan.
Mustaqillik 
yillariga  qadar  ularning  pand-o‘gitlari  yetarli  darajada 
o'rganilmadi.  Tarixdan  m aium ki,  bir  vaqtlar  Sharq  pedagogikasi  nihoyatda 
gullab-yashnagan.  Olmon  olimi  Xerler  «Sharq  Yevropaning  muallimidir» 
deganida ana shu rivojlanish davrlarini  ko‘zda tutgandir,  ehtimol.
Bobokalonlarimiz  yosh  avlod  tarbiyasi  borasida  dorilfunun  yaratib 
qoldirganlar.  Zardushtiylik  dinining  muqaddas  kitobi  sanalmish  «Avesto»dan 
tortib to hozirgi kunda yashab ijod etayotgan pedagog-olimlar asarlarida nekbin 
pedagogik mafkura o ‘z aksini topgani  bejiz emas.
1  I.A.Karimov.  Yuksak  ma’naviyat -  yengilmas  kuch.  -  Т.:  Ma’naviyat,  2008, 
40,41-b.
3

---

Bugungi  kun  o ‘zbek  pedagogikasi  millat  ruhiyatidagi  nozik jihatlarni 
hisobga olgan va dunyo tarbiyashunosligidagi  eng so‘nggi yutuqlarga tayangan 
holda  taraqqiy  etmoqda.  Zamonaviy  o ‘zbek  pedagogikasida  barkamol  insonni 
shakllantirish  rasmiy ravishda bosh maqsad qilib  belgilangan.
Prezidentimiz  I.A.Karimovning  «Barkamol  avlod  orzusi»  va  «Yuksak 
m a’naviyat-yengilm as kuch» nomli  asarlarida «Kelajak bugundan boshlanadi. 
Hozir  tarbiya  masalasiga  e ’tibor  qilinmasa,  kelajak  boy  beriladi.  Tarbiyadan 
hech narsani  ayamaymiz. M a’naviy va axloqiy poklanish,  imon,  insof,  diyonat, 
or-nomus,  mehr-oqibat  va  shu  kabi  chinakam  insoniy  fazilatlar  o ‘z-o‘zidan 
kelmaydi, hammasining zaminida tarbiya yotadi»1,  degan fikrlarni ta’kidlaydi.
M a'lum ki, pedagogika jam iyatning rivojlanish qonun-qoidalariga tayangan 
holda  taraqqiy  etadi.  Bugungi  kunda  esa  ana  shu jarayon  avj  pallasiga  kirdi. 
Inson  ongi  taraqqiy  etmas  ekan,  ijtimoiy  hayot jabhalarida  hech  bir  o ‘zgarish 
sezilmaydi.  Modomiki,  zamon  jadal  su r’atlarda  o ‘zgarayotibdimi,  demak, 
pedagogika  ham  shu  o ‘zgarishlarga  hamohang  bo‘lm og‘i  darkor.  Shularni 
nazarda  tutgan  holda  biz  ushbu  darslikni  Sharq  mutafakkirlari  asarlaridan 
unumli  foydalangan holda yaratdik.
1 I.A.Karimov.  Barkamol  avlod orzusi.  Т.:  0 ‘zbekiston milliy  ensiklopediyasi, 
2000. -  83-b.
4

---