Rivojlantirish instituti

Talab etilgan q u w a t b o ‘yicha m ashinaning texnik holatini
baholash. 
Bu usul ishlab chiqarishda eng afzali b o ‘lib, m ashinaning 
u m u m iy texnik holati t o ‘g ‘risida t a s a w u r hosil qilish im konini 
beradi. T ikuv va trikotaj k o rx o n a la rid a talab etilgan q u w a t n i
tekshirish energiya nazoratining u m u m iy sistemasiga kiradi va grafik 
asosida amalga oshiriladi. Haqiqiy talab etiladigan q u w a t korxonada 
o ‘rnatilgan n o m in a l q u w a t m e ’yori bilan solishtiriladi va m a s h i­
naning texnik holati haqida xulosa chiqariladi.
M ashina m exanizm i yoki uzeli talab qiladigan q u w a t n i aniqroq 
topish m aqsadida 
ajratish usulidan
foydalaniladi. T o ‘xtatilgan uzel 
yoki m ex a n iz m n in g q u w a t i elektr dvigatel validan ajratilgunga 
q a d a r va t o ‘x tagandan s o ‘nggi q u w a t la r i orasidagi farqqa teng 
b o ‘ladi. T a jrib a la r s h u n i k o ‘rsa ta d ik i, tala b e tilg a n q u w a t n i
6

---

In k o r
Ishlash davri
T ex n ik ish h o lati
Ishga qobiliyatlilik holati
Ishga qobiliyatsizlik 
h o lati
I
11
_
я
------------4
1-rasm . 
S tru k tu r p a ra m e trla rn in g m a sh in a ishlash davom iyligiga 
n isb a ta n o ‘zg arish grafigi.
tekshirib b o ris h va u n i tartib g a keltirish u c h u n olib borilgan 
t a ’m ir la s h h a m d a p r o f i la k t ik a ish la ri m a s h i n a n i n g in k o rs iz
ishlashinigina t a ’m inlab q o lm a s d a n , balki elektr energiya sarfini 
h a m sezilarli darajada kam aytiradi.
T ik u v va trik o ta j m a s h i n a la r i d a n f o y d a l a n u v c h i l a r u c h u n
m as h in a la rn in g uzoq ishlaydigan va tez yeyiladigan konstruktiv 
e le m en tlari nisbati, bajariladigan ishlar hajm i h a m d a konstruktiv 
e le m e n tla rn i tiklash davriyligi, y a ’ni de ta lla rni m oylash, rostlash 
va t a ’m irlash h a m d a alm ashtirish ishlari hajmi va m uddatlari katta 
ahamiyatga ega.
I ste ’m olchi u c h u n xizm at m u d d a ti m o b a y n id a m ash in a n in g
texnik ahvolini b aholashning eng m u h im k o ‘rsatkichlari: moylash, 
rostlash h am da saqlashga nisbatan texnologiyaboplik koeffitsiyentlari 
hisoblanadi.
M a s h i n a l a r n i m o y l a s h d a m o y l a s h u c h u n s a r f l a n a d i g a n
solishtirm a m e h n a t sarfi m oylash davom iyligi, m oylash u c h u n
sarf-xarajatlar va m oylash amallari b o ‘yicha texnologiyaboplikning 
xususiy koeffitsiyentlari bilan ba hola na di.
M a s h in a d a n foydalanish davrida m oylab turish u c h u n sarfla­
n a digan solishtirm a m e h n a t sarfi quyidagi fo rm u la orqali h isob­
lanadi:
7

---

, k ish i-so a t/d o n a ,
bu yerda: 7h s , 7dt — m os ravishda ish davri davom ida h a r sm enada 
va davriy texnik xizm at k o ‘rsatishda m oylash u c h u n sarflangan 
m e h n a t hajm i; 
IV
— m a s h in a d a n foydalanish d a vom idagi ish 
u n u m i; 
n —
ishlash davridagi texnik xizm at k o ‘rsatish turlari.
M a sh in a d a n foydalanish paytidagi solishtirm a m oylash narxi:
bu yerda: Ch s , Cdl — m os ravishda h a r s m e n a d a va davriy texnik 
xizm at k o ‘rsatishda m oylash a m a lin in g narxi; Cm a — m oylash- 
artish ashyolarining narxi.
M oylash a m a lla r in i bajarish u c h u n sa rfla n g a n s o lis h tirm a
m e h n a t sarfi m ashina konstruksiyasini m oylash nuqtayi nazaridan 
b a h o la s h g a i m k o n be ru v c h i asosiy u m u m la s h tir ilg a n k o ‘rsat- 
kichdir.
Yangi tikuv va trikotaj m ashinalarini yaratishda yoki m avjud- 
larini takomillashtirishda dastlab, ishqalanuvchi uzellarni moylashga 
sarflanadigan m e h n a tn in g chekli qiym atini aniqlash z a ru r b o ‘ladi. 
S h u n d a n s o ‘ng m a z k u r k o ‘rsatkichni texnik topshiriqqa kiritish 
va sinov c h o g ‘ida uni n a z o ra t qilishning im koni b o ‘ladi.
Tikuv va trikotaj m ashinasini m oylash u c h u n sarflanadigan 
solishtirm a m e h n a t sarfi ( T m) u sh b u form ula orqali hisoblanadi:
bu yerda: