Ilmiy-amaliy tibbiyot jurnali issn 2010-7773 O‘zbekiston vrachlar assotsiatsiyasi toshkent o’zbekiston Vrachlar Assotsiatsiyasi 2022 yil

6-жадвал
Гиёҳвандлик билан Ургут тумани ва Самарқанд шаҳри аҳолиси зарарланишининг мутлақ, 
нисбий ва атрибутив хавфлари (2020 й.)
Шаҳар/ туманлар Касаллан-
ганлар
Касаллан-
маганлар 
Мутлақ хавф 
(RF
+ 
ёки RF
-
)
Нисбий 
хавф (RR)
Атрибутив 
хавф (AR)
Ургут тумани
136
508393
RF
+
= 0,0002674
1,2
0,0000415
Самарқанд ш.
136
601779
RF
-
= 0,0002259
Вилоят аҳолисининг таркибида эркаклар-
нинг улуши 44,9% ва аёлларнинг улуши 55,1% 
бўлгани ҳолда, гиёҳвандлик билан зарарлан-
ган шахсларнинг жинсий таркибида уларнинг 
улуши тегишлича 97,0% ва 3,0% дан иборат 
(7-жадвал). 

---

83
ИЛМИЙ-АМАЛИЙ ТИББИЁТ ЖУРНАЛИ, 2/2022
ХУҚУҚ ВА ИҚТИСОДИЁТ
7-жадвал
Гиёҳвандлик билан зарарланишнинг жинслар бўйича кўрсаткичлари 
(Самарқанд вилояти, 2020 й.)
Жинси
Аҳоли таркибидаги 
эркак/аёллар сони
Гиёҳвандликка тобе 
шахслар сони
Интенсив кўрсаткич 
(100 000 аҳолига)
%
Эркаклар
1786526 (44,9%)
509
28,5±1,26
97,0%
Аёллар
2194842 (55,1%)
16
0,7±0,17
3,0% 
Жами 
3981368
525
13,9±0,59
100,0
Диспансер ҳисобида турувчи гиёҳвандлик-
ка тобе шахсларнинг жинс бўйича таҳлили, эр-
каклар ўртасида (100000 нафарга 28,5) зарар-
ланиш даражаси, аёллар зарарланганлигига 
(0,7) қараганда 40,7 марта юқори эканлигини 
кўрсатади (p<0,001).
Эркакларнинг гиёҳван-
длик билан зарарланиш даражаси аёллар 
зарарланишига нисбатан ишонарли тарзда 
юқорилиги, аввало, мазкур жинс вакиллари-
нинг нисбатан ижтимоий фаолроқлиги сабаб-
ли, уларнинг гиёҳванд моддаларни истеъмол 
қилиш эҳтимоллиги мавжуд турли-туман вази-
ятларга кўпроқ дуч келишлари билан изоҳла-
ниши мумкин. Шу билан бирга, шарқ халқлари 
ўртасида азалий шаклланган маиший ўзига 
хослик ва дунёқараш аёллар томонидан ги-
ёҳванд моддалар истеъмол қилиниши учун 
жиддий (балки, ҳал қилувчи) монелик кўрсата-
ди. Умуман олганда, бизнинг тадқиқотларимиз 
гиёҳвандлик билан зарарланиш нуқтаи наза-
ридан эркакларнинг “хавф гуруҳи” га мансуб 
эканлигини кўрсатмоқда.
Самарқанд вилоятида 2020 йилда дис-
пансер кузатувида туришган гиёҳвандликка 
тобе шахсларнинг ёш гуруҳлари бўйича тақ-
симланишини таҳлил этиш шуни кўрсатади-
ки, аҳолининг 0-19 ёш гуруҳларида гиёҳван-
длар аниқланмаган ва ҳисобга олинмаган
(8-жадвал).