O'zbek iston respublikasi oliy V a o'rta m a X s u s ta'lim vazirligi

Fasliy sik llig i ham ovqat topish qiyin b o'lgan y il fasllariga
moslanishidir. Bu moslanish uyquga kirish hodisasi bilan ifodalanadi.
Uyquga kirish kloakalilar, qopchiqlilar, hasharotxo'rlar, qo'lqanotlilar,
yirtqichlar va kemiruvchilarda namoyon bo'ladi.
Bizning mamlakatimizda zararli sut emizuvchilar qatoriga asosan
kalamushlar, sichqonlar va yumronqoziqlar kiradi. Kalamushlar uy va
omborlarda iste'mol qilinadigan ozuqa mahsulotlarini yeb qo'yish dan
tashqari, parrandachilik va chchqachilik fermalarida tuxum, jo'ja, tovuq
va cho'chqa bolalarini qirib, xo'jaliklarga katta zarar keltiradi.
Janubiy tumanlarda kalamush va uy sichqonlari yoz paytlari qishloq
xo'jalik ekinlariga katta zarar keltiradi. Oddiy dala sichqoni, jamoatchi
dala sichqoni, o'rmon sichqoni, yumronqoziqlar, ayniqsa g'alla ekinlariga
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

zarar yetkazadi. Markaziy Osiyoda qizil dumli qumsichqon bug'doy,
texnika o'sim liklari va paxtaga ancha zarar keltiradi. Bunday
kemiruchilarga qarshi kurashda agrotexnik, biologik, mexanik va
kimyoviy kurash usullaridan foydalaniladi.
Sut emizuvchilarda uchraydigan ko'pgina yuqumli kasalliklar odam
uchun ham xavflidir. Bunday kasalliklar tabiiy manbali kasalliklar deb
ataladi va bularga o'lat (chuma), tulyaremiya, kana ensefaliti, mavsumiy
leyshmaniya va boshqalar kiradi.
Sug'urlar, yumronqoziqlar, qumsichqonlar va kalamushlar eng xavfli
b o'lgan o'lat k asa lligin i tarqatuvchilar hisoblanadi. K asallikni
qo'zg'atuvchi bakteriyalar hayvonlardan odamga bevosita tashuvchilar
orqali o'tadi. Tulyaremiya odamga qon so'ruvchi hasharotlar (pashsha,
burga, bit) va kanalar orqali o'tadi. Mikrob tashuvchisi asosan