15-amaliy mashg`ulot mavzu: Chorvachilikda qo‘llaniladigan birlamchi zootexnika hisob kitoblari Darsning maqsadi

 
Poda harakati to‘g‘risida hisobot 
Poda harakati deb chorvachilik fermasidagi ma’lum bir guruhdagi 
hayvonlarning ma’lum bir vaqt oralig‘idagi poda harakatiga aytiladi. Masalan 
keksaygan buqalar, sigirlar turli sabablarga ko‘ra har yili poda tarkibidan 
chiqariladi. Ularning o‘rnini o‘sib kelayotgan yosh fiziologik jihatdan yetilgan 
yosh buqalar bilan to‘ldiriladi. 
Sigirlar guruhi ham shunga o‘xshash yuqoridagidek poda tarkibidan 
chiqarilgan sigirlar o‘rnini nasl bergan g‘o‘nojinlarni sigirlar guruhiga o‘tkazish 
yo‘li bilan to‘ldiriladi. Ushbu ketma-ketlik shu yo‘sinda davom ettiriladi. 
Chorvachilik fermalarida poda tarkibi va poda harakati to‘g‘ri yuritilsa yil 
davomida uzluksiz chorvachilik mahsulotlarini yetishtirish imkoniyati yaratiladi va 
iqtisodiy samaradorlikning oshirishiga muhim omil bo‘lib xizmat qiladi. 
Poda harakatining ikki xili mavjud. Birinchi – “podaning hisoboti harakati” 
ma’lum davrdagi haqiqiy faktlar asosida tuziladi. Ikkinchisi – “podaning rejali 
harakati” reja ko‘rsatkichlari asosida tuziladi.
Podaning harakati ikki qismdan (kirim va chiqim) dan iborat. Kirim qismida 
- yil davomida olingan buzoqlar, boshqa xo‘jalikdan sotib olingan mollar, kichik 
guruhdan katta guruhga o‘tgan mollar hisobga olinadi. 
Chiqim qismida – katta guruhga o‘tkazilgan mollar, boshqa xo‘jaliklarga 
sotilgan mollar, go‘sht uchun davlatga yoki korxonalarga sotilgan mollar.
Shunga ko`ra qoramollar guruhlarining salmog‘i quyidagicha bo`lishi kerak: 
- nasldor buqalar – 1 %, sigirlar – 40 %, g‘unajinlar –10 %, bir yoshdan katta 
urg‘ochi tanalar – 12 %, bir yoshgacha bo‘lgan urg‘ochi tanalar – 16 %, bir 
yoshdan katta buqachalar – 2 %, bir yoshgacha bo‘lgan buqalar – 15 %, bo‘rdoqiga 
qo‘yilgan mollar – 4 %. 
Yuqorida ko‘rsatilgan hisobotlar maxsus formalarda (shaklda), qishloq 
xo‘jalik yuqori tashkilotlari va markaziy statistik boshqarmalar tomonidan 
belgilanadi va quyidagicha bo‘ladi: 

---