Лаборатория иши №1

Laboratoriya ishi № 24 
Polivinilxloridni destruksiyasini aniqlash 
Ushbu laboratoriya ishini bajarishda talabalar polimerlarni issi^lik ta’sirida 
yemirilishini o‘rganishadi. Ma’lumki, quyosh nuri va issiqlik natijasida 
polivinilxlorid (GTVX) parchalanib, undan НС1 ajralib chiqadi. Buning 
natijasida polimer rangi o‘zgaradi va uning fizik — mexanik xossalari 
yomonlashadi. Shuning uchun effektiv barqarorlovchini tanlay bilish, faqat 
mahsulot sifatini yaxshilab qolmay, balki ularni qayta ishlash nuqtai nazaridan 
ham muhim. 
Polimerni yorug‘lik nuri ta’sirida parchalanishi, issiqlik ta’sirida 
parchalanishiga qaraganda sekinroq boradi. Shuning uchui PVXni yuqori harorat 

---

55 
talab qilinadigan qayta ishlash jarayonida parchalanishdan saqlash uchun yuqori 
effektivlikka ega bo‘lgan barqarorlovchilar tanlash kerak. 
PVX ni issiqbardoshligini aniqlash uchun polimerni rangi o‘zgarguncha 
harorat ta’sirida ushlab turish, yoki issiqlik ta’sirida ajralib chiqayotgan НС1 ni 
to‘tib qolish usullaridan foydalaniladi. 
Ishni bajarish usullari 
Ishni mohiyati shundan iboratki, bunda probirkaga solingan PVX namunasi 
suv yoki glitserin hammomida qizdirilib, ajralib chiqayotgan gaz holatidagi НС1 
ni paydo bo‘lish vaqti aniqlanadi. Ajralib chiqayotgan gazni indikator qog‘ozi 
yordamida aniqlash mumkin. Agar indikator qog‘ozi quruq bo‘lsa, ajralib 
chiqayotgan gazni dastlabki ajralib chiqish vaqtini aniqlash qiyin bo‘ladi. 
Shuning uchun reaktiv qog‘ozni glitserinda namlab qo‘yish kerak bo‘ladi. Bu 
holatda reaktiv qog‘ozni gaz ta’sirida qizarishi qog‘oz chetidan boshlanadi va 
destruksiya vaqtini aniqlash oson bo‘ladi. Indikator qog‘oziga glitserin 
hammomi haroratini ta’siri bo‘lmasligi uchun, qog‘ozni namuna solingan 
probirkani yuqori qismiga o‘rnatish kerak bo‘ladi, Namuna bilan reaktiv qog‘oz 
orasidagi masofa 8 sm bo‘lishi kerak, Polimer namunasi parchalana boshlashi 
bilan reaktiv qog‘oz rangini o‘zgara botlashi orasidagi vaqt taxminan 60 sek. 
tashkil qiladi.