|
“
Ilmiy ijod
inson ruhiy faoliyatining ongsizlik xossa va sifatlarini namoyon bo‘lishidir”, deb hisoblaydi. Bu
masalaga S.I.Bugrova yanada chuqurroq yondashadi. Uning fikricha, “Ilmiy ijod insonning
bev
osita hayotiy faoliyati bilan bog‘liq bo‘lib, unga ko‘proq ob’ektivlik hamda tizimlilik xosdir”.
Ayni shu ma’noda, biz ilmiy ijodni dunyoni butun insoniy borliq bilan zabt etish, unga
nisbatan o‘zgacha ochiqlik va xolislik nuqtai nazaridan qarash, deb tushuntirishimiz mumkin.
15. Ilmiy-ijodiy faoliyatning amal qilish xususiyatlari
ilmiy-tadqiqot faoliyatining amal qilish xususiyatlari quyidagilarda
namoyon bo ‘ladi:
ilmiy tadqiqot faoliyatida moddiy va ma’naviy qadriyatlarni yaratish sifatida namoyon bo
‘ladigan aksiologik jihatda. Ijodiy faoliyatning yangi, ilgari mavjud bo ‘Imagan bilimlami ochish
ma ’nosidagi evristik jihatda;
ilmiy tadqiqot faoliyatda insonning o‘z-o‘zini namoyon qilishi va о ‘z-o ‘zini rivojlantirishi
sifatida namoyon bo ‘ladigan gumanistik jihatlar ham muhim ahamiyat kasb etadi.
Shuningdek, ijodning asosiy omili erkin faoliyatda namoyon bo'ladi. Ijod bu- dunyoga
prinsipial yangilik kiritish va yaratuvchanlik demakdir.
Ilmiy-ijodiy faoliyatda olimning shaxsiy fazilatlari bilan bir qatorda ilmiy
salohiyati ham muhim ahamiyat kasb etadi.
16. Ilmiy tadqiqotning boshqa ijod shakllari bilan aloqadorligi nimalarda ko‘rinadi?
17. Ilmiy tadqiqotning xossalari nimalardan iborat?
Ilmiy tadqiqotning xossalari quyidagilar:
ilmiy-tadqiqotni amalga oshirishda mavhum, mantiqiy tafakkurga tayanish;
timsollar, tushunchalar, mulohazalar, nazariyalar, va mavhura g‘oyalar ko‘rinishidagi yangi bilimlar
ilmiy ijodning mahsuli hisoblanadi;
18. Ilmiy tadqiqotning amal qilish mexanizmlarini aniq misol bilan tushuntiring
Muammo va uni to‘g‘ri qo‘yish ilmiy tadqiqotnnig eng muhim mexanizmi (bu haqda to‘liq 2
bo‘limda fikr boradi)
Gipoteza. Ilmiy tadqiqot va ijodiy faoliyat inson intellektual salohiyatini yuksaltiruvchi omillar bo‘lib,
bu
lar orqali insonning biladigan haqiqati ham bilimdan iborat bo‘ladi, aql esa ilmdan quvvat oladi va
shuning bilan birga ilm ham egallanadi.
Bu jarayonda gipotezaning o‘rni beqiyos hisoblanadi.
Nazariya
-
bu tabiat va jamiyat qonunlarining tushunishgagina
emas, balki unga faol ta’sir etib aqliy
asosda o‘zgartirishlar kiritish haqidagi ilmiy g‘oyalar to‘plamidir
. Ilmiy bilishda nazariya hodisalarning
muayyan turkumi, bu turkumdagi hodisalarning mohiyati va ularga nisbatan amal qiladigan borliq
qonunlari haqi
dagi bilimlarning mantiqiy asoslangan va amaliyot sinovidan o‘tgan tizimi sifatida ham
talqin etiladi
19. Fundamental tadqiqotlaming qanday shakllarini bilasiz?
inson, jamiyat va tabiiy muhitning tuzilishi, faoliyati va rivojlanishining asosiy qonuniyatlari
haqida yangi bilimlarni olishga qaratilgan eksperimental yoki nazariy faoliyat. Ular
hodisalarning asoslari va ushbu bilimlarni amaliy qo'llash bilan bevosita bog'liq bo'lmagan
kuzatiladigan faktlar haqida yangi bilimlarni olishga qaratilgan. Fundamental ilmiy
tadqiqotlarning yakuniy maqsadi qonunlar, nazariyalar, gipotezalar, tamoyillar, tadqiqot
yo'nalishlari va boshqa shakllarda ifodalangan yangi ilmiy bilimlarni olishdir.
Fundamentallikning eng muhim belgilaridan biri tadqiqot asosida yotgan gipotezadir.
Fundamental tadqiqotning asosiy vazifasi kognitivdir; bevosita maqsad - umumiy xarakterga
ega va tabiiy doimiylikka ega bo'lgan tabiiy qonunlar haqida xulosalar chiqarishdir. Ochilgan
hodisalarning fundamental tabiatining asosiy belgilari:
a) kontseptual universallik;
b) fazoviy-zamoniy jamoa.
20. Amaliy tadqiqotning ahamiyatli jihatlari nimalarda namoyon bo‘ladi?
Amaliy tadqiqotlar amaliy muammolarni hal etishga qaratilgan ilmiy tadqiqotlar va tadqiqotlarni
anglatadi. Ushbu turdagi tadqiqotlar ko'pincha hayot, ish, sog'liq va umumiy farovonlikka ta'sir
qiladigan kundalik muammolarni hal qilishda muhim o'rin tutadi. Amaliy tadqiqotlar kundalik
muammolarni echish, kasalliklarni
davolash va innovatsion texnologiyalarni ishlab chiqish uchun ishlatiladi.
Amaliy tadqiqotlar ilmiy tadqiqotlar natijalarini bevosita real dunyodagi vaziyatlardan foydalanishga
qaratilganligi sababli, ushbu tadqiqot yo'nalishida ishlayotganlar ishlarining tashqi kuchliligi bilan
ko'proq bog'liqdir
21. Innovatsion tadqiqotlaming yo'nalishlariniga izoh bering
Do'stlaringiz bilan baham: |
