|
Бизнес
ва
тадбиркорлик
асослари
Ўзбекистон
-
Швейцария
“
Касбий
кўникмаларни
ривожлантириш
”
лойиҳаси
(II-
босқич
)
85
Такрорлаш
учун
назорат
саволлари
1.
Дастлабки
сармоя
нима
ва
у
қандай
шакллантирилади
?
2.
Айланма
сармоя
нималардан
ташкил
топган
?
3.
Дастлабки
сармоянинг
қандай
манбалари
мавжуд
?
4.
Ўзбекистондаги
қарзга
молия
маблағлари
бериладиган
манбалардан
қайсиларини
биласиз
?
5.
Лизинг
нима
?
6.
Ўзбекистонда
тадбиркорлик
субъектларини
молиялашнинг
қандай
ўзига
хос
хусусиятлари
мавжуд
?
7.
Микрокредитлаш
нима
?
Совун
кўпиги
инқирози
Нима
учун
жаҳон
иқтисодий
кризиси
рўй
берди
,
кимнинг
хатоси
дунёдаги
ҳар
бир
инсоннинг
ва
инсониятнинг
иқтисодий
муаммоларига
олиб
келди
?
Тасаввур
қиламиз
,
учта
А
,
В
ва
С
одам
(
уларни
қисқача
шундай
атаймиз
)
ҳеч
ким
яшамайдиган
оролга
тушиб
қолди
.
В
-
барча
муаммоларга
тайёр
одам
,
ўзи
билан
бирга
плаш
-
палатка
ва
100
доллар
олиб
олган
.
Йиғилиш
ўтказиб
улар
ўз
оролини
янги
мустақил
давлат
деб
аташга
қарор
қилишди
.
Бу
пайтга
келиб
,
мамлакатда
1
та
моддий
актив
-
плаш
-
палатка
ва
у
100
доларга
тенг
пул
массаси
билан
таъминланган
.
Вақт
ўтиши
билан
А
банк
очади
ва
аҳолига
йилига
4%
ставка
билан
пул
топширишни
тавсия
қилади
.
Фойдани
кўзлаб
В
ўзининг
100
долларини
банкка
топширади
.
Камбағал
С
,
энди
пуллар
А
нинг
ихтиёрига
ўтиб
кетаётганлигини
кўриб
,
В
олдига
келади
,
йилига
6%
фойдаси
билан
100
долларлик
облигацияни
сотиб
олишни
таклиф
қилади
.
Катта
фойдани
кўзлаб
,
В
банкдан
пулни
олади
ва
облигацияни
сотиб
олишга
боради
.
Ақлли
С
100
долларни
олади
ва
яна
банкка
депозитга
қайтариб
қўяди
.
У
шу
билан
тўхтади
,
деб
ўйлайсизми
?
С
энди
В
га
5
фоизи
билан
кредит
олишни
ва
облигацияни
сотиб
олишни
таклиф
этади
.
У
В
1%
фойда
кўришини
таъкидлайди
.
В
фойдани
кўзлаб
,
банкка
келади
ва
биринчи
облигацияни
гаровга
қўйиб
100
доллар
кредит
олади
.
Бу
ўша
С
депозитга
қўйган
100
доллар
.
В
банкдан
олган
100
долларга
облигацияни
сотиб
олади
.
С
яна
банкка
боради
ва
100
долларни
депозитга
қўяди
,
энди
унда
200
доллар
депозит
ҳосил
бўлади
.
Унча
қийин
бўлмаган
бу
ҳаракатларни
амалга
ошириб
В
га
, 6000
доллар
миқдоридаги
облигацияни
сотди
.
Барча
хурсанд
.
А
нинг
бизнеси
гуллаб
–
яшнаяпти
.
В
плаш
-
палаткаси
билан
қолди
ва
6000
доллардан
йилига
6%
фойдага
ҳам
эга
.
С
банкдаги
ҳисобида
6000
долларга
эга
бўлди
.
У
бу
билан
тинчимайди
ва
В
га
плаш
-
палаткани
3000
минг
долларга
сотишни
таклиф
қилади
.
В
бугун
жуда
омади
келиб
қолганлигини
тушунади
,
у
6000
доллардан
йилига
6%
га
эга
ва
яна
плаш
-
палатка
учун
(
ёдингизда
бўлса
100
доллар
бўлган
) 3000
доллар
беришмоқчи
,
шунинг
учун
у
ҳаммасини
била
туриб
,
плаш
-
палаткани
С
га
сотади
.
Қанчалик
бу
абсурд
бўлмасин
,
биз
айнан
мана
шу
муаммо
бўйича
инқирозни
бошимиздан
кечирмоқдамиз
.
Бизнес__тарихи__Бизнес__ва'>Бизнес
тарихи
Бизнес
ва
тадбиркорлик
асослари
Ўзбекистон
-
Швейцария
“
Касбий
кўникмаларни
ривожлантириш
”
лойиҳаси
(II-
босқич
)
86
6.
Бизнесни
молиявий
режалаштириш
ва
суғурта
6.1.
Молиявий
режалаштириш
Бизнесни
бошланишида
сиз
фойда
олмайсиз
.
Сизнинг
бизнесингиз
товар
ёки
хизматларни
сотишдан
реал
даромад
келтиргунича
,
маълум
бир
вақт
ўтиши
керак
.
Сиз
ўз
бизнесингизни
очишда
2
та
қоидани
ёдда
тутишингиз
керак
:
фойда
билан
ишлаш
ва
маблағсиз
қолмаслик
керак
.
Бўлиши
мумкин
,
дастлабки
вақтда
зарарга
ишлашингиз
ҳам
.
Сизнинг
дастлабки
сармоянгиз
бу
даврга
етиши
керак
.
Бу
вақтга
келиб
,
дастлабки
сармоянгиз
тўла
ишлатилиб
бўлганлиги
сабабли
,
сизнинг
фойдангиз
,
корхонангиз
билан
боғлиқ
харажатларни
қоплаши
керак
,
акс
ҳолда
борингизни
йўқотасиз
.
Бу
нарса
рўй
бермаслиги
учун
,
сизга
фойда
ва
нақд
пул
ҳаракати
бўйича
батафсил
режа
тузишинингиз
керак
.
Сиз
сотиш
,
сарф
,
нақд
пул
ҳаракатини
назорат
қилишинигз
керак
.
Бундан
мақсад
барча
нарсанинг
қатъий
равишда
сизнинг
режангизга
мос
келиши
.
Агар
мос
келмаса
,
тегишли
қатъий
қарорларни
қабул
қилиш
керак
.
Молиявий
ҳолатни
назорат
қилиш
учун
сиз
қуйидаги
ҳаракатларни
амалга
оширишингиз
керак
.
1.
Даромад
ва
сарфларнинг
режасини
тузиш
.
2.
Нақд
пуллар
ҳаракати
режасини
тузиш
.
3.
Бу
режаларни
ҳисобга
қўйиш
қайдлари
билан
таққослаш
.
Бизнес
ва
тадбиркорлик
асослари
Ўзбекистон
-
Швейцария
“
Касбий
кўникмаларни
ривожлантириш
”
лойиҳаси
(II-
босқич
)
87
6.2.
Даромад
ва
харажатлар
режаси
Даромад
ва
харажатлар
режаси
-
бу
бир
ой
давомида
сиз
режалаштираётган
фойда
ва
харажатлар
режаси
.
Харажатларни
бироз
кўпроқ
,
даромадларни
эса
бироз
камроқ
режалаштиринг
.
Бу
агар
сизнинг
ишларингиз
бошланишида
яхши
кетмаса
,
сизнинг
бизнесингизни
муваффақиятсизликдан
сақлайди
.
Ўзингизнинг
фараз
ва
гумонларингизга
суяниб
қолманг
.
Таъминотчилар
ва
сизнинг
бизнесингизга
ўхшаш
фаолият
билан
машғул
одамлар
билан
сухбатлашиш
.
Режани
тузишда
ҳар
қандай
ахборотни
топинг
ва
ундан
фойдаланинг
.
1.
Аввало
билвосита
харажатлар
башоратини
қилинг
.
Билвосита
харажатлар
бизнесни
юритиш
учун
сарфланадиган
тўғридан
-
тўғри
харажатлардан
ташқари
харажатлар
.
Масалан
,
сизнинг
ходимларингизни
иш
ҳақи
сарфлари
ёки
коммунал
хизматлар
учун
харажатлар
–
бу
билвосита
харажатлар
бўлиб
,
улар
сиз
товар
ёки
хизмат
кўрсатишга
тўғридан
-
тўғри
алоқадор
эмас
.
Компаниянинг
молиявий
режаси
Баланс
Ҳисобга
олиш
жараёнларини
назорати
Бюджетлар
ва
бюджет
назорати
Фойда
ва
зарарлар
Пул
маблағлари
Инвестиция
Ҳисоб
(
участкалар
бўйича
бухгалтерия
ҳисоби
)
Узиш
ҳисоб
рақамлари
Мажбури
-
ятларни
узиш
Асосий
маблағлар
Пул
маб
-
лағларини
олиш
Олиш
ҳисоб
рақамлари
Бизнес
ва
тадбиркорлик
асослари
Ўзбекистон
-
Швейцария
“
Касбий
кўникмаларни
ривожлантириш
”
лойиҳаси
(II-
босқич
)
88
Билвосита
харажатлар
рўйхатига
транспорт
,
ижара
,
суғурта
,
солиқ
,
лицензия
,
рухсатнома
,
рўйхатдан
ўтказиш
харажатлари
ва
ҳ
.
к
.
лар
киради
.
Сиз
ўзингизнинг
бизнесингизни
юритишда
билвосита
харажатлар
рўйхатини
тузишингиз
ва
ҳар
бир
билвосита
харажат
бўйича
ойлик
башорат
қилишингиз
керак
.
Уларни
бирлаштириб
,
сиз
умумий
суммани
аниқлайсиз
.
Бу
ишни
ҳар
ойда
бажариш
керак
.
Алоҳида
пункт
билан
қўшимча
нархга
солиқни
ажратиб
кўрсатинг
.
У
хақиқий
келиб
тушган
товарларга
ҳисоб
-
фактура
бўйича
тўланади
.
Меҳнатга
ҳақ
тўлашни
ҳисоблаш
шакли
Ишлаб
чиқариш
ва
сервис
корхоналари
учун
1 2
3 4 5 6 7 8 9
Ажратмалар
.
Ходим
Ишчи
вақтининг
оддий
ойлик
фонди
,
соат
Ойлик
иш
ҳақи
,
сўм
Ягона
ижтимоий
тўлов
(24%)
Ажратмалар
билан
бирга
ойлик
иш
ҳақи
Бир
ойда
ишлаб
чиқаришда
банд
бўлган
вақти
,
соат
Ишлаб
чиқариш
меҳнатини
ойлик
иш
ҳақи
,
сўм
Ишлаб
чиқаришда
бир
ойда
банд
бўлмаган
вақти
,
соат
Ишлаб
чиқаришда
бир
ойда
банд
бўлмаган
вақтининг
тўлови
Электрик
160 100000 24000 124000 160 124000
Сантехник
160 100000 24000
124000
160 124000
Фаррош
160
100000
24000 124000 160 124000
Мебел
таъмирлаш
устаси
160 100000 24000
124000
160 124000
Майда
таъмирлаш
устаси
160 80000 19200
99200
160 99200
Техникани
таъмирлаш
устаси
160 100000 24000
124000
160 124000
Do'stlaringiz bilan baham: |
