7-masala Firma 1-tur mahsulotidan 50 dona, 2-tur mahsulotidan esa 100 dona sotsa, 50 100 daromad qiladi. Agar 1-turdan 80 dona, 2-turdan 90 dona sotsa, 78 ming so‘m daromad qilgan bo‘lar edi. Har bir mahsulotning narxini toping. Yechish

 
4-masala 
(shahar olimpiyadasi, 4-5-yanvar, 2016-yil)
 
Tovarga bo‘lgan talab va taklif funksiyalari quyidagicha berilgan: 
Q
d
=110-P; Q
s
=2P-50. 
Agar har bir tovar uchun uning narxining 20% i miqdorida soliq 
belgilansa: 
A.
Bu tovarning bozordagi muvozanat narx va muvozanat miqdori 
qanday o‘zgaradi? 
B.
Bu tovar sotuvchining daromadi qanday o‘zgaradi?

---

81 
Yechish: 
Q
s
= Q
d
2P-50=110-P 
2P+P=110+50 
3P=160 
P=53.3 
Q
s
=2*53.3-50=56.6 
Q
d
=110-53.3=56.6 
TR=P*Q=53.3*56.6=3016.78 
Narxga soliq foizini qo‘shish formulasi:
(1-%/100*P) 
A.
110-P=2((1-20%/100%)*P)-50 
110-P=2*0.8P-50 
110-P=1.6P-50 
160=2.6P 
P=61.5 
Q=110-61.5=48.5; 
TR=61.5*48.5=2982.7 
B.
∆
TR=TR
2
-TR
1
=2982.7-3016.78=-
34.1
 
5-masala 
E
d
p
=-2 bo‘lsa, monopol narx formulalariga ko‘ra, soliq t ga teng 
bo‘lganda 
P=(MC+t)/(1+1/(-2))=2(MC+t)=2MC+2t 
Narx soliq miqdoriga nisbatan 2 barobar o‘sadi.
XVI BOB. ISHLAB CHIQARISH OMILLARI BOZORI
9
 
1-masala 
“Roison” firmasida ishchilarning ish soatlari 8 soatdan 6 soatga 
qisqartirildi. Ish unumdorligi necha foizga oshsa ishlab chiqarish hajmi 
2%ga ortadi? 
2-masala 
Robiyaning mablag‘i 100 000 so‘mni tashkil etadi. U ushbu puliga 
olma va go‘sht sotib olmoqchi. Bozorda 1 kg olma narxi 2000 so‘m va 1 
kg go‘sht narxi 7000 so‘m edi. Bozordagi o‘zgarishlar tufayli olma narxi 
1500 so‘mga tushdi, lekin go‘sht narxi 20% ga ko‘tarildi. Robiyaning 
dastlabki va hozirgi vaqtdagi byudjet chizig‘ini grafikda chizing va 
o‘zgarishlarni izohlang. 
 
 
9 Microeconomics Gregory Mankiw fifth edition