Gorizontal quduqlarni ishlatish uchun jihozlar reja

27.1- rasm. Teskari sirkulyatsiyali graviy filtrli 
quduq jihozi jamlanmasining tartibli sxemasi: 
1 - zulfinli quvurcha; 2 - preventor; 3 - zulfinli 
otvod; 4 - ishchi quvurlar; 5 - ekspluatatsion 
kolonna; 6 - chap rezbali perevodnik bilan 
sirkulyatsiya muftasi (yoki nazorat filtri); 
7- filtr usti quvuri; 8 - yuvuvchi quvurlar; 9 - filtr-
karkas (quduq filtri); 10 - qatlam-kollektor; 11-
graviy; 12 - klapanlar tizimi; 13 - zumpf (sement 
ko‘prigi, tiqin-ko‘prik) 
27.2 – rasm. Sementlanmagan yumshoq 
kollektor-tog‘ jinslari uchun graviy filtri 
qismi jamlanmasining tartibli sxemasi: 
1 - klapanli tizim; 2 - shtok; 3 - filtr-karkas 
(quduq filtrlari to‘plami); 4 - yuvuvchi 
quvurcha; 5 - markazlagich; 6 - filtr usti quvuri; 
7 - sirkulyatsiya muftasi; 8 - chap rezba; 9 - 
kesilgan shtiftlar; 10 - vtulka; 11- yuvuvchi 
tuynuk; 
12 - NKQ ishchi quvurlari 
27.3-rasm. Kuchsiz sementlangan kollektor-tog‘ 
jinslari uchun graviyli filtr qismi jamlanmasining 
tartibli sxemasi: 
1- boshmoq; 2 - filtr-karkas; 3 - filtr usti quvuri; 4 - 
nazorat filtri; 5 - chap rezbali vodnik; 6 – ishchi 
quvur 
27.4-rasm. FS turidagi quduq filtri (filtr-
karkas): 
a - FS-1 (patent RF № 2096589); b - FS-2 
(patent RF Jsl* 2097533); v - FS-3; 1 - 
perforatsiyalangan quvur (NKQ); 2 - mufta; 3 – 
trapeyatsimon oraliqli o‘tish teshikli nasadka 

---

(qattiqlik qovurg‘asi); 4 – qattiqlik qovurg‘asi; 
5- metalli to‘r (setka); 6 -sim o‘rami; 7 - 
planka; V -filtr bo‘shlig‘iga kirishdagi teshik 
kengligi (buyurtmaga ko‘ra 0,2 dan 2 mm 
gacha va undan ko‘p); L -qovurg‘a qadami 
(oralig‘i)
 
Graviyli suyuqlik aralashmasini haydash uchun UAN-700, ZAN-500 va b. 
turdagi agregatlardan foydalaniladi. Yer usti jihozlari bog‘lanmasiga ishchi 
suyuqliklar uchun idishlar kiradi. Haydaladigan graviy miqdori kovernometriya 
natijalariga va quduqning kengaygan quduq tubi hududi yoki foydalanish quvuri 
devori (quduq) va filtrlovchi jamlanmasi orasidagi bo‘shliq hajmiga ko‘ra 
aniqlanadi. Graviyli filtrni o‘rnatish uchun yer usti jixozlari bog‘lanmasining tavsiya 
etiladigan sxemalari 27.4 -rasmda keltirilgan.Quduqqa graviyli aralashmani 
haydalash uchun asosiy mahsulotlari yuvuvchi suyuqlik, graviy aralashmasini 
tashuvchi-suyuqlik va graviy hisoblanadi. 
Yuvuvchi suyuqlik kollektor-qatlamni ochish uchun va zarurat bo‘lganda uni 
kengaytirgich yordamida kengaytirishda qo‘llaniladi. Bu suyuqlik tog‘ jinsi va 
qatlamning kollektorlik xossalarini yomonlashtirmasligi kerak, uning zichligi 
gazning otilishini oldini olish uchun gazli oraliqda kerakli qarshi bosimni taminlashi 
kerak.
Yuvuvchi suyuqliklar sifatida quyidagilar tavsiya etilishi mumkin: 
-sirt-faol modda saqlovchi qatlam suvi, minerallangan yoki texnik suv; 
-bo‘rli eritmalar; 
-neft asosli eritmalar; 
-emulsiyalar. 
Loyli eritmalardan foydalanish iavsiya etilmaydi. Graviyli eritmani 
tashuvchi-suyuqligi sifatida quyidagilarni qo‘llash tavsiya etiladi: 
-SFM va boshqa reagentlar qo‘shilgan yoki qo‘shilmagan texnik suv; 
-tuzli eritmalai; 
-SSB; 
- (gazkondensat) asosli maxsus suyuqliklar. 

---

Amaliyotda graviy aralashmasining quyidagi tarkibdagi tashuvchi-
suyuqliklari keng qo‘llaniladi: 80 % qatlam suvi, 20 % gaz kondensati va 0,5 % 
REM (emulgator). 
Tashuvchi-suyuqliklarning turini tanlash, tarkibi va zichligini asoslash 
kollektor-qatlamning aniq turi va uning qatlam bosimiga bog‘liq holda olib borildi. 
Olib borilgan ishlar natijasida quyidagi xulosalarga kelindi: graviyli tiqinda 95 % 
dan kam bo‘lmagan qattiq (kvarsli) yumaloq yoki qirrali (burchakli) zarralar va 5 % 
dan ko‘p bo‘lmagan karbonat tarkibli zarralar bo‘lishi talab qilinadi.