Ib va kt fakulteti att

So'rovga javob
Quyidagi dasturlar MBBT'ga misol bo'la oladi:
— Oracle;
— MySQL;
— Microsoft Office Access;
— MariaDB;
— Microsoft SQL Server;

---

Maʼlumotlar ombori
matematika
, statistika, informatika fani kotekstida koʻplab
sohalardan olingan texnika va nazariy bilimlardan foydalanadi. Lekin, maʼlumotlar
ombori
informatika
va axborot texnalogiyalar fanidan farq qiladi.
Turing 
mukofoti
sovrindori
Jim Grey
maʼlumotlar fanning "toʻrtinchi paradigmasi " (nazariy, 
hisoblash va yangi maʼlumotlarga asoslangan) ilm-fanga oid hamma
axborot
texnologiyalari
taʼsiri va
maʼlumotlar toʻfoni
tufayli oʻzgarib borayotganligini taʼkidladi.

---

Ma’lumotlar omborida turli ma’lumotlar saqlanishi mumkin. Masalan, poyezd,
samolyot
, avtobuslarning
harakatlanish jadvali, do‘kon yoki ombordagi mahsulotlarning mavjudligi haqidagi ma’lumotlar, talaba, 
o‘qituvchi va xodimlar, shuningdek, kitoblar haqidagi ma’lumot va boshqalar ma’lumotlar omboriga misol
bo‘la oladi.
Ma’lumotlar omborini yaratish va uni ishlatish uchun shaxsiy kompyuterdan foydalanish shart emas. 
Masalan, shifokorning qabulxonasidagi bemorlar kartotekasini ma’lumotlar ombori deb hisoblash mumkin
(kartotekalar qog‘ozdan yoki kartonlardan foydalanib bajarilgan bo‘lishi mumkin).
Masalan, shifokor kompyuterda matn fayllarni yaratishni o‘rganib, bemorlar kartotekalarini bir nechta
fayllarda yozib “kompyuterli” ma’lumotlar omborini hosil qilishi mumkin. Alllbatta, bunday ma’lumotlar
omboridan foydalanilganda bemorlarni hisobga olish va kerakli hujjatlarni tayyorlash (bemorga
ma’lumotnoma berish, retsept yozish va h.k.) ancha tez bajariladi.

---

mavzu:Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlari

---

Ma’lumotlar bazasi bu — tartiblangan ma’lumotlarni saqlovchi va
qayta ishlovchi axborot modeli hisoblanadi. Soddaroq qilib
aytganda, bir hil turdagi axborotlarni o‘zida saqlovchi va berilgan
so‘rovlar orqali ularni taqdim etuvchi model. Misol uchun, 
kitoblar javoni, bu ma’lumotlar bazasi hisoblanadi, ya’ni bir hil
turdagi (kitoblarni) ob’yektlarni o‘zida saqlaydi, yoki bo‘lmasa
telefon raqamlar yozilgan kitobcha, bu yerda ism, telefon raqam
kabi bir hil tipdagi ma’lumotlar saqlanadi, bu ham ma’lumotlar
bazasi.

---

Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi — bu ma’lumotlar bazasini hosil qiluvchi, 
ma’lumotlarni qayta ishlovchi va qidiruvchi tizim hisoblanadi. Qisqa qilib
aytganda, MBBT barcha jarayonlarni amalga oshiradi. Ma’lumotlar bazasi faqat
ma’lumotlarni saqlaydi, qolgan barcha ishlarni MBBT bajaradi.
Ma’lumotlar bazasidagi ma’lumotlar, SQL so‘rov tillari orqali boshqariladi, bu tilda
MBBT’ga so‘rov beriladi, bu so‘rov u yerda qayta ishlanib, natija olish uchun ma’lumotlar
bazasiga murojaat qiladi, u yerdan so‘rovga mos ma’lumotni olib, so‘rovga javob beradi:

---

So‘rov berish:
SQL so‘rov -> MBBT -> Ma’lumotlar bazasi
natija olish:
Ma’lumotlar bazasi -> MBBT — > So‘rovga
javob
Quyidagi dasturlar MBBT’ga misol bo‘la oladi:
— Oracle;
— MySQL;
— Microsoft Office Access;
— MariaDB;
— Microsoft SQL Server;

---

Ma'lumotlar bazasini boshqarish tizimlari ko'plab tashkilotlar va korxonalar uchun
juda muhimdir, chunki Axborot resurslaridan xavfsizlik va mahoratli foydalanish
zarur. Korxonaning samaradorligi bu hujjat oqishini oqilona tashkil etishiga bog'liq. 
Aslida, to'plangan ma'lumotlarning samarasiz foydalanish (yoki undan ham yomoni, 
yo'qotish) korxonaning qulashiga olib kelishi mumkin. Axir, o'z vaqtida, 
ma'lumotnoma yoki hujjat, avvalambor, yo'qolgan pul, vaqt va o'tkazib yuborilgan
imkoniyatlardir. Natijada, turli hujjatlar bilan faol ish olib boradigan har qanday
korxonada, ertami yoki keyinchalik tizimni qayta ishlash, qayta ishlash va xavfsiz
saqlash muammosi. Faoliyatning har qanday hajmi va profilini optimallashtirishda
zamonaviy elektron hujjat aylanish tizimlari tomonidan amalga oshiriladi.

---

Ma’lumotlar bazasi tushunchasi. Baza bu – ishlov berilmagan elementlar bo`lib, ularning ichiga matn, son, tasvir, audio va videolar kirishi
mumkin. Masalan, matn klaviaturada kiritiladi, ovoz kompьyuter mikrofoni orqali, fototasvirlar raqamli kamera, video va uning ovozi esa
raqamli videokamera orqali yoziladi hamda kompьyuterning xotirasiga saqlanadi. Axborot – bu ishlov berilgan ma‟lumotdir. Aniqrog‟i tashkiliy, 
aniq, sifatli va foydali ma‟lumotlardir. Undan tashqari axborot hujjatlari audio ko`rinishida, tasvir va video ko`rinishda bo`lishi mumkin. 
Masalan, muloqot aloqasi (ya‟ni yozilgan ovoz) elektron xat shaklida, do`stga, oila a‟zolariga ularni eshitish uchun yuborilgan bo`lishi mumkin. 
Yana bir misol, do`stlar raqamli kamerada olingan fotorasmni Veb sahifada ko`rishi mumkin. Veb kamerada real vaqt rejimida video 
konferentsiya shaklida ko`rib, gaplashish mumin bo`ladi. Kompьyuterlar axborotlarni ma‟lumotlar bazasi asosida ishlov beradi. Masalan, 
universitetning ma‟lumotlar bazasi deganda, o`quv xonalari, o`quv fanlari, o`quv soatlari, o`qituvchilar va talabalar haqidagi ma‟lumotlarni o`z
ichiga oluvchi baza tushuniladi. Talaba darsga kelganda, bazani boshqaruvchi maxsus xodim kompyuterga bir nechta elementlar kiritib, uni
darsga kirishiga ruxsat beradi. Maxsus xodim undan tashqari talabaning fototasvirini kompьyuterga kiritish uchun raqamli kameradan ham 
foydalanadi. Bu talaba haqidagi rasm va boshqa ma‟lumotlar kompьyuterning asosiy xotira qurimasi qattiq disk (HHD)da saqlanadi. Keyin esa
kompьyuter yangi ishlov berilgan talaba haqidagi ma‟lumotni chop etish uchun printerga.yuboradi / Talabaning ID raqami shaxsini tasdiqlovchi
hujjati yakunlangandan keyin ma‟lumotlar bazasini boshqarish

---

Mavzu: Ms accessda jadvallar

---

MS Acces MBdagi ma`lumotlarni MS Excel, MS Word, matnli, XML, HTML, PDF 
fayllariga, SharePoint ro’yxatiga va
ODBC ma`lumotlar bazalariga eksport qilish imkoniyati bor. Faqatgina 
ma`lumotlarni
MS Excel, MS Word va matnli fayllarga eksport qilish nusxa olish va uni qo’yish amali orqali 
bajariladi.
Shuningdek,
MS Access MB orasida jadvallar, so’rovlar, formalar, hisobotlar, makroslar va 
modullarni eksport qila olamiz.

---

MS Access MBdagi ob`ektlar va ma`lumotlarni boshqa MS Access MBga eksport qilish. Obe`ektlar va 
ma`lumotlar quyidagi usullar bilan eksport qilinadi:
1.Ob`ektlari va ma`lumotlari eksport qilinadigan MB ochilib, ulardan nusxa olinadi (Ctrl+C). 
Ob`ektlar va ma`lumotlar qo’yiladigan MBga o’tib, ular qo’yiladi (Ctrl+V).
2.Joriy va boshqa MBlar ochilib, yonma-yon joylashtiriladi. Ob`ektlar belgilanib, sichqonchaning 
chap tugmasini bosib turgan holda boshqasiga o’tkaziladi.
3. “Vneshniye dannye” (“Tashqi ma`lumotlar”) ilovasidan
tugmasini bosish orqali ma`lumotlarni 
eksport qilamiz.
Bu holda ma`lumotlar va ob`ektlarni eksport va import bir-biridan deyarli katta farq qilmaydi.

---

---

Bir vaqtda faqatgina bitta ob`ektni eksport qila olamiz.
Qolgan ob`ektlarni eksport qilishda ushbu jarayon
takrorlanadi.

---

- jadvallar, so’rovlar, formalar va hisobotlarni matnli (txt) faylga eksport qilish. Ma`lumotlar va ob`ektlarni eksport qilish matnli fayllarni 
import qilish jarayoniga o’xshash holda bajariladi. Faqatgina formatlangan holda maketi bilan eksport qilinganda “-” va “|” belgilari orqali 
jadval ham chiziladi.
- jadvallar, so’rovlar, formalar va hisobotlarni XML faylga eksport qilish.
- jadvallar, so’rovlar, formalar va hisobotlarni PDF yoki XPS faylga eksport qilish.
- jadvallar, so’rovlar, formalar va hisobotlarni tanlangan formatda elektron pochta orqali jo’natish.

---

---

- jadvallar va so’rovlarni MS Word hujjati bilan birlashtirish. Birlashtirish orqali jadvallar
va so’rovlardagi maydonlar qiymatidan MS Word hujjatida foydalanamiz. Masalan, 
MBdagi barcha talabalar uchun mazmuni bir xil bo’lgan xatlarni tayyorlash, chop etish va
elektron pochta orqali jo’natishda birlashtirish ishlatiladi.

---

MS Access MBdagi jadvallar, so’rovlar, formalar va
hisobotlarni MS Excel fayliga eksport qilish.

---

Mavzu: Ms accessda so’rovlar

---

Ma'lumotlar bazasini so'rash bir yoki bir nechta jadval yoki ko'rinishda ba'zi yoki
barcha ma'lumotlarni olishni o'z ichiga oladi. Microsoft Access 2010 tuzilgan
so'rovlar tili skriptini qanday yozishni bilmasangiz ham, so'rovni osongina
yaratishga yordam beradigan kuchli boshqariladigan so'rovlar funksiyasini taqdim
etadi.
Access 2010 va Northwind namuna ma'lumotlar bazasidan foydalanib, 
o'zingizning ma'lumotingizga tegmasdan So'rov ustasini ishonch bilan o'rganing. 
Agar oldingi Access versiyasini foydalanayotgan bo'lsangiz, Microsoft 
Accessning eski versiyalarida so'rovlarni yaratish haqida o'qishingiz mumkin.

---

Qanday qilib Access 2010da so'rov yaratish
Barcha Northwind maxsulotlarining nomlarini, inventarizatsiyalash darajalarini va har bir element uchun ro'yxat
narxini kiritgan namuna so'rovini yarating.