Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини

2.3.
 
Тажриба синов сифатида танланган давлат органининг иш 
жараёнини автоматлаштириш ҳолати таҳлили 
 
Мамлакатимизда “Электрон ҳукумат” тизимини жорий этиш ва 
ривожлантириш бўйича қабул қилинган қарорлар, жумладан, Ўзбекистон 

---

48 
Республикаси Президентининг 2013 йил 27 июндаги ПҚ-1989-сон Қарори 
ижроси юзасидан Ўзбекистон Республикаси Ахборот технологиялари ва 
коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги ташаббуси ва назорати остида 
қуйидаги ишлар амалга оширилган ва уларни янада ривожлантириш доирасида 
амалга оширилиб келмоқда: 
Электрон ҳукуматни жорий этиш бўйича дастурнинг ижроси доирасида 
аҳоли ва тадбиркорларга ДХни электрон шаклда кўрсатишга хизмат қилувчи 
лойиҳалар, жумладан, Ягона ИДХ портали, “Харид”, “Солиқ”, “Божхона”, 
“Бюджет”, “Нафақа”, “Клиринг” ХТ комплекслари ҳамда автотранспортларни 
рўйхатга олиш ва ҳисобини юритиш маълумотлари базалари яратилган ва 
ҳозирги кунда ишга туширилган.
Ушбу 
тизимлар 
давлат, 
назорат 
органлари 
ва 
тадбиркорлик 
субъектларининг 
ўзаро 
бевосита 
муносабатларини, 
бюрократик 
сансалорликларнинг ва коррупциянинг олдини олувчи ДХни кўрсатишнинг 
электрон тизимига кенг ўтилишини таъминлаш имконини берди. 
Жумладан, электрон ДХдан, солиқ ва бошқа тўловларни он-лайн тўлаш 
имкониятларидан фаол фойдаланиш ҳисобига тадбиркорлик субъектлари 9 
млрд. сўмдан зиёд маблағларини иқтисод қила олдилар. Экспорт-импорт 
шартномаларини рўйхатдан ўтказиш тизимини жорий қилиш орқали эса 
товарларни божхона расмийлаштируви муддатини уч иш кунидан бир иш 
кунигача қисқартиришга эришилган. 
Суд ишларини кўриб чиқишнинг электрон тизимини жорий қилиш орқали 
суд иши ҳужжатларини қайта ишлаш жараёнини 2 баробардан ортиққа, яъни 56 
тадан 25 тага қисқартирилишига эришиш мумкин бўлди. 
Тадбиркорлик субъектларини рўйхатга олишнинг электрон шаклининг 
жорий қилиниши натижасида рўйхатга олиш жараёнлари деярли икки баробар 
(9 тадан 5 тага), рўйхатга олиш муддатлари эса бир ярим баробар (8,5 кундан 6 
кунга) қисқарди. 
Ягона ИДХ портали орқали кўрсатилаётган ИХ сони 270 турдан ортган 

---

49 
бўлиб, натижада давлат органлари томонидан аҳоли ва тадбиркорлик 
субъектларига 515 мингдан зиёд хизматлар электрон шаклда кўрсатилди ҳамда 
сансалорликлар, ортиқча вақт ва ҳаражатлар сарфининг олди олинди. 
Тадбиркорликни амалга оширишга таъсир этадиган ишлаб чиқилаётган 
норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳаларини муҳокама қилиш бўйича махсус 
порталда (regulation.gov.uz) бугунги кунга (
2016 йил 22 март ҳолатига
) қадар 
531 та норматив-ҳуқуқий ҳужжат бўйича 850 дан ортиқ таклиф ва мулоҳазалар 
билдирилган. 
Рўйхатдан ўтган давлат АРлари сони 317 тага 
(ўтган йилнинг шу даврига 
нисбатан ўсиш 103 фоиз) 
ва давлат ХТ сони 475 тага етди 
(ўтган йилнинг шу 
даврига нисбатан ўсиш 128 фоиз). 
Очиқ маълумотлар ягона порталида йил бошидан бери қўшимча 152 
турдаги очиқ маълумотлар тўплами жойлаштирилди, натижада, порталда 
жойлаштирилган жами очиқ маълумотлар тўплами сони 774 тага етди ва ундан 
фойдаланувчилар томонидан 335 мингдан зиёд маротаба фойдаланилган. 
Республика Комиссиясининг жорий йилнинг 23 февралидаги 7-сон мажлис 
баёни билан: 
2016 йилда амалга оширилиши лозим бўлган умумий қиймати 24 468,0 
млн. сўм бўлган 10 та лойиҳани ўз ичига олган давлат буюртмаси лойиҳалари 
рўйхати;
АКТ жорий қилинганлик ҳолати рейтингли баҳоланадиган давлат 
органларининг янги рўйхати;
Давлат ва хўжалик бошқаруви, маҳаллий давлат ҳокимияти органларида 
АКТни жорий қилинганлик ҳолатини рейтингли баҳолашни амалга 
оширишнинг янги методикаси; 
ДХни кўрсатувчи давлат ва хўжалик бошқаруви, маҳаллий давлат 
ҳокимияти органлари рўйхати;
Давлат органлари расмий веб-сайтларида ва Очиқ маълумотлар порталида 
чоп этиладиган очиқ маълумотлар тўплами рўйхати; 

---

50 
Ихтисослаштирилган 
таркибий 
бўлинмаларга 
норматив-методик 
раҳбарлик қилиш бўйича тартиб; 
“Коммунал” АТКни яратиш бўйича чора-тадбирлар дастури; 
Ягона идентификаторларни жорий қилиш бўйича чора-тадбирлар режаси; 
2016 йилда электрон шаклга ўтказиладиган 46 та ДХ рўйхати ва ҳоказолар 
тасдиқланган. 
Юқорида келтирилган жадвал орқали шуни англашимиз лозимки ҳар 
бир давлат органи ва унинг қуйи тизимига қадар иш фаолиятини 
автоматлаштирилган ХТни жорий этиш самарадорлигини таҳлил қилиш 
имкониятини беради. 
Диссертация иши доирасида танланган ташкилот Ўзбекистон 
Республикаси 
Ахборот 
технологиялари 
ва 
коммуникацияларини 
ривожлантириш вазирлиги ва унинг тизимида ҳозирги кунда иш 
жараёнларини автоматлаштириш тизимилари кўнгилдаги каби жорий 
этилмаганлигини кўриш мумкин бўлади. 
Мазкур вазирлик марказий аппарати, ҳудудий бошқармалари ва тизим 
ташкилотлари ўртасида ахборот алмашиш ва ҳужжатлар ижросини назорат 
қилиш тизими (портал) ахборот тизими ташкил этилган бўлиб, ушбу тизими 
ҳозирги кунда амалдаги қонун ҳужатларига жавоб бермайди: 
“ЭҲайланиш тўғрисида”ги Қонуннинг 6-моддасига аосан электрон 
ҳужжатнинг мажбурий реквизитлари белгиланган, булар; 
электрон рақамли имзо; 
электрон ҳужжатни жўнатувчи юридик шахснинг номи ёки электрон 
ҳужжатни жўнатувчи жисмоний шахснинг фамилияси, исми, отасининг 
исми; 
электрон ҳужжатни жўнатувчининг почта ва электрон манзили; 
ҳужжат яратилган сана. 
Ушбу реквизитларнинг электрон рақамли имзо банди мазкур ахборот 
тизимида қўланилмайди. 
Ҳозирги кунда Вазирликда кадр ахборот тизимидан фойдаланиб 

---

51 
келинмоқда. 
Ундан ташқари Вазирлик лицензия ва рухсатномалар беришнинг 
амалдаги тартиби ўрганганилганда, уни тадбиркорлар учун ноқулайликларга, 
уларни бир неча бор давлат идораларига қатнаб ҳужжатларни йиғишга, узоқ 
вақт сарфлашига ва турли оворагарчиликларга сабаб бўлаётганини 
англашимиз мумкин.
Ушбу жараёнларни оптималлаштириш, уларни электрон шаклга 
ўтказиш мақсадида Муҳтарам Президентимизнинг 2013 йил 27 июндаги
ПҚ-1989-сонли қарорига мувофиқ, Вазирлик томонидан “Лицензия” ахборот 
тизими комплекси ишлаб чиқилган. 
Ушбу ахборот тизими комплексининг асосий мақсади: 

лицензия ва рухсатномалар беришда давлат органлари, уларнинг 
ҳудудий ваколатхоналари ва таркибий идораларининг ўзаро муносабатлари 
самарадорлигини ошириш; 

лицензият ва лицензияловчи орган ўртасидаги муносабатлар 
самарадорлигини ошириш; 

алоҳида фаолият турларини лицензиялаш бўйича маълумотларни, шу 
жумладан лицензиялар реестрига киритилган маълумотлар очиқлигини 
таъминлаш; 

лицензияловчи органлар ҳодимлари фаолияти самарадорлигини 
оширишдан иборат.