Hayvonot dunyosining zamonaviy sistemasi

Foydalanilgan adabiyotlar: 
1.
Хaydarоv Q.Х., Хоjimatоv Q. Х.- O`zbеkistоn o`simliklari. T. O`qituvchi 1992. 
2.
www.catalog.alledu.ru/predmet/bio/botanika/
 
 
FARG‟ONA VODIYSI ARAXNOFAUNASINING QIYOSIY O‟RGANILISHI TAHLILI 
Bahromova B. 
Farg‘ona davlat universiteti 
Farg‘ona vodiysi Markaziy Osiyodagi shimoliy-g‘arbdan Qurama, Chotqol, shimoliy-sharqdan 
Farg‘ona, janubdan Turkistonva Oloy tog‘ tizmalari bilan o‘ralgan vodiy bo‘lib, o‘zining tabiati, 
relyefi, fauna va florasi bilan boshqa ekologik mintaqalardan ajralib turadi. Jumladan uning umurtqali 
va umurtqasiz hayvonlar guruhiga mansub faunasi o‘zida ekologik jihatdan cho‘l-dasht mintaqasida 
yashaydigan vakillardan tortib baland tog‘ mintaqasida uchraydiganlarigacha mavjudligi bilan 
farqlanadi. 
Mintaqadagi faunistik ilmiy tadqiqotlar XIX asrning oxirgi choragidan boshlangan bo‘lsada, 
ayrim yo‘nalishlar bo‘yicha Farg‘ona vodiysi hayvonot dunyosi o‘zining ilmiy tadqiq etishini 
kutmoqda. Jumladan, vodiyning araxnofaunasiga oid ma‘lumotlar nihoyatda kam bo‘lib, bugungi kun 
mintaqa zoologlari oldiga vodiy araxnofaunasi rejali tarzda biomorfologik, biogeografik va 
bioekologik jihatdan tadqiq etishni dolzarb masala sifatida qo‘yadi. 
Bugungi kunda o‗rgimchaklar (
Araneae
) turkumiga filogenetik jihatdan bir nechta kenja va infra 
turkumlarga bo‘linadi (1-rasm), ularning dunyo bo‘yicha 116 oila 4076 urug‘ga mansub 47491 tur 
o‘rgimchak kiradi (World Spider Catalog, Ver., 19.0).
Araxnologik tadqiqotlarning ko‗p yillik tarixiga qaramasdan, hozirgi vaqtda O‗zbekistonda, 
xususan Farg‗ona vodiysida o‗rgimchaklar faunasining o‗rganilish darajasi boshqa mintaqalar bilan 
solishtirganda juda past foizlarni tashkil etadi. Bundan tashqari O‗zbekiston hududida o‗rgimchaklar 

---

61 
turkumiga oid turlarning tabiiy tarqalishi bo‗yicha rejali monitoring ishlari deyarli yo‗lga qo‗yilmagan. 
O‗rgimchak populyasiyalarining hozirgi holati, tur tarkibi, ularning bioekologik holati, himoyaga 
muhtoj turlari, endemik, avtoxton va alloxton turlari haqida sohaga oid ma‘lumotlar nihoyatda oz yoki 
mavjudlari ham ko‘pgina biologik tadqiqot usullari nuqtai nazaridan eskirgan. O‘rgimchalarga oid 
O‘zbekistondagi eng oxirgi ilmiy tadqiqot ishi chorak asr muqaddam olib borilgan bo‘lib, 
araxnologiyaning juda tor sohasi bilan cheklanib qolgan (Ergashev, 1995).