Faoliyat va motivatsiya ajratilgan vaqt. 2s. Mavzu bo’yicha asosiy masala

FAOLIYAT SAMARADORLIGINI 
OSHIRISH OMILLARI 
OB'EKTIV 
SUB'EKTIV 
TA
Y
Y
O
R
G
A
R
LI
K
 
D
A
R
A
J
A
S
I 
INDIVIDUAL
 
XU
S
U
S
IY
A
TLA
R
 
BO
S
H
Q
A
R
U
V
C
H
I 
H
O
LA
TI
 
MUHIT 
Y
A
S
H
A
S
H

S
H
A
R
O
ITI
 
V
A
ZI
Y
A
TN
IN
G
 
O
B'
EK
TI
V
 
S
H
A
R
O
ITI
 
F
A
O
LI
Y
A
TN
I 
TA
S
H
K
IL 
E
TI
S
H
 
IS
H
 J
O
Y
IN
I 
TA
S
H
K
IL 
E
TI
S
H
 
A
X
BO
R
O
TLA
R
 
O
Q
IM
I 
F
A
O
LI
Y
A
T 
N
A
ZO
R
A
TI
 
OB'EKT 

---

muallifligida chop etilgan "Psixologiya" qisqacha izohli lug’atida: 
"Faollik
- tirik 
materiyaning umumiy xususiyati, tevarak-atrofdagi muhit bilan o’zaro ta'sirida 
namoyon bo’ladi. Psixik faollik bu o’zaro ta'sir shu asosda faollik ko’rsatish bilan 
tavsiflanadi"-deya
ta'riflangan.
Faoliyat 
- insoniyatga xos ong bilan boshqariladigan ehtiyojlar tufayli, 
paydo bo’ladigan va tashqi olam bilan kishining o’z-o’zini bilishga, uni qayta 
qurishga yo’naltirilgan faolligidir. 
Harakat
- maqsadga muvofiq yo’naltirilib, ongli ravishda amalga 
oshiriladigan harakatlar yig’indisi. Harakat ongli faoliyatlarning tarkibiy qismlari 
va motivlaridan biridir.
Q.Turg’unovning "Psixologiya" terminlarining qisqacha ruscha-o’zbekcha 
izohli lug’atida: 
Faollik
- shaxsning ehtiyojlarini qondirish uchun voqelikni 
o’zlashtirishga qaratilgan muhim qobiliyatidir. Faollik ixtiyoriy va ixtiyorsiz 
bo’lib, kishining faoliyati mehnat, o’qish, o’yin, ijtimoiy hayot, sport, ijod 
kabilarda yaqqol namoyon bo’ladi"- deb ko’rsatiladi. 
Faoliyat
- inson hayotining uning voqelikka nisbatan faol munosabatining 
ro’yobga chiqish shakli. harakat - maqsadga muvofiq yo’nal-tirilib, ongli ravishda 
amalga oshiriladigan harakatlar yig’indisi ongli faoliyat tarkibiy qismlari va 
motivlaridan iborat.
V.M.Karimovaning "Psixologiya" o’quv qo’llanmasida quyidagicha ta'riflar 
uchraydi: 
Faollik
- shaxsning hayotdagi barcha xatti-harakatlarini namoyon etishni 
tushuntiruvchi kategoriyadir. 
Faoliyat
- inson ongi va tafakkuri bilan 
boshqariladigan, undagi turli-tuman ehtiyojlardan kelib chiqadigan hamda tashqi 
olamni va o’z-o’zini o’zgartirish va takomillashtirishga
qaratilgan o’ziga xos faollik shaklidir.
Mazkur ta'riflardan ko’rinadiki, faoliyat tushunchasi o’z tarkibiga shaxsning 
u yoki bu darajadagi faollik ko’rsata olish darajalarini qamrab oladi va unga 
umumiy tarzda quyidagicha ta'rif berish mumkin: 
Faoliyat
-anglangan maqsad 
bilan boshqariladigan ichki (psixik) va tashqi (jismoniy) harakatlar yig’indisiga 
aytiladi. 
Adabiyotlarda faollik va harakat tushunchalari o’zaro bir-biriga bog’liq 
bo’lgani bilan ular o’rtasidagi ayrim farqli belgilar kuzatiladi. Jumladan,
 
faoliyatning mazmuni to’la-to’kis uni yuzaga keltirgan tabiiy-biologik va ma'naviy 
ehtiyojlar bilan shartlashmaganligi tufayli uning psixologik mexanizmi ham 
o’zgacha negizda qurilishi mumkin.
Ikkinchidan,
faoliyat muvaffaqiyatini ta'minlash uchun psixik narsa va 
hodisalarning xususiyat ob'ektiv xossalarni aks ettirishi, qo’yilgan maqsadga 
erishish yo’l-yo’riqlarini aniqlab berish lozim. 
Uchinchidan,
faoliyat shaxsning xulq-atvorini maqsadga qaratilgan 
harakatlarni ruyobga chiqarish, yuzaga kelgan ehtiyojlarni va yordamga 
muhtojligi, faollikning imkonini beradigan boshqarishni uddalash lozim. Shuning 
uchun faoliyatni bilish jarayonlarisiz, irodaviy zo’r berishsiz amalga oshirish juda 
mushkul. Aynan ikkala omil o’zaro uzviy aloqaga kirgandagina yaratuvchanlik 
xususiyatini kasb etadi. 

---

 Inson faolligining o’ziga xos xususiyati shundan iboratki, faoliyatning 
mazmuni ana shu faoliyatni yuzaga keltirgan ehtiyojning bir o’zi bilan 
belgilanmaydi. Agar ehtiyoj faoliyatga motiv sifatida madad berib, uni 
rag’batlantirib tursa faoliyatning shakli va mazmuni ijtimoiy sharoitlar, ijtimoiy 
talablar hamda tajribalar bilan belgilanadi.