Mavzu: Qurilish faoliyatini rejalashtirish asoslari 1

Kapital qo‘yilmalar rejasi 
kapital qurilish rejasining etakchi bo‘limidir. U 
tarmoqlar bo‘yicha ham, hududlar bo‘yicha ham ishlab chiqiladi va xalq 
xo‘jaligining mutanosib va kompleks rivojlanishini ta’minlashning muhim sharti 
hisoblanadi. Bu reja quyidagi bo‘limlarni o‘z ichiga oladi: 
•
yangi qurilishlar; 
•
amaldagi korxonalarda ishlab chiqarish quvvvatlarini ishga tushirish; 
•
ishlab chiqarish va noishlab chiqarish asosiy fondlarini ishga tushirish; 
•
qurilish-montaj ishlarining hajmi; 
•
tugallanmagan qurilish hajmi. 
Bu bo‘limlar esa o‘z navbatida ishga tushirilayotgan ob’ekt va inshootlarning 
mohiyatiga mos keluvchi bir qator texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlarni o‘z ichiga oladi. 
Bu ko‘rsatkichlar asosida kelgusida kapital qo‘yilmalarning iqtisodiy samaradorligi 
hisob-kitob qilinadi. Aytib o‘tish kerakki, bu bo‘limlar mahalliy hukumat organlari 
tomonidan ko‘rib chiqilib, tasdiqlanadigan hududiy (mintaqaviy) kapital qurilish 
rejalarida ham alohida o‘rin tutadi. SHu asosda u yoki bu mintaqa (viloyat, shahar, 
tuman) o‘z qurilish titul ro‘yxatlarini shakllantiradi. Bu ro‘yxatlar kerakli loyiha-
smeta hujjatlari bilan birinchi navbatda ta’minlanadi. 
Qurilish ishlab chiqarishi va qurilish-montaj tashkilotlari quvvatini 
rivojlantirish rejasi 
- umummilliy kapital qurilish rejasining muhim qismidir. 
Ushbu rejani shakllantirish va amalga oshirish nuqtai nazaridan uni shartli ravishda 
ikki qismga ajratish mumkin. Birinchisi qurilish ishlab chiqarishi rejasi. Unga 
tarmoqlar va hududlar bo‘yicha qurilish-montaj ishlarining jami hajmi kiradi. 
Ikkinchidan, qurilish-montaj tashkilotlari quvvatini rivojlantirish, bu bozor 
munosabatlari sharoitida qurilish-montaj tashkilotlarining asosiy vazifasi bo‘lib, 
unda mavjud imkoniyatlarga asoslanish lozim. 
Bu reja uch bo‘limdan tashkil topgan: 
1) ishlab chiqarish quvvatlari va ob’ektlarini ishga tushirish; 
2) pudrat asosidagi qurilish-montaj ishlari hajmi; 
3) qurilish-montaj tashkilotlarining quvvatlarini rivojlantirish. 

---

Agar ishlab chiqarish quvvatlari va ob’ektlarini ishga tushirish asosan natural 
o‘lchov birliklarida amalga oshirish rejalashtirilayotgan bo‘lsa, u holda qurilish-
montaj ishlari hajmi pullik ifodada rejalashtiriladi. Bularning har ikkovi ham 
pudratchi qurilish-montaj tashkilotlarining quvvatlarini rivojlantirish rejalariga 
bevosita ta’sir qiladi. Qurilish ishlab chiqarishining rejasi tegishli ishlab chiqarish 
quvvatlari bilan ta’minlangan bo‘lsa, uni asosli va real deb hisoblash mumkin. Bu 
qoidadan salgina chetlashish ham rejalashtirilayotgan qurilish dasturlarining barbod 
bo‘lishidan yoki ularning real emasligidan dalolat beradi.