E. N. Lutfullayev, Z. N. Normurodov

'
Kaliy bixromatning suvli eritmasi zichligi
№
KjCrjO, eritmasi 
Konsentratsiyasi, %
Zichlik, g/sm3
1
1
1,0052
2
2
1,0122
3
3
1,0193
4
4
1,0264
5
5
1,0336
6
6
1,0408
7
7
1,0481
8
8
1,0554
9
9
1,0678
10
10
1,0703
KALIY BIXROMATNING
ERUVCHANLIGINI ANIQLASH
T ex no-kim yoviy taro z id a 2 g kaliy b ix ro m atn in g m ay- 
d a la n g a n k u k u n id an to rtib o lin g va sta k a n c h ag a (50 m l) 
soling. U nga 10 m l d istillan g an suv quying. S ta k an c h a n i 
asbest to 'rg a q o ‘yit>, tuz t o ‘liq eriguncha qizdiring. O lingan 
tin iq eritm ani uy tem peratu rasig acha soviting. E ritm a sovi-
23

---

t ilg a n d a n k e y in n im a b o ‘la d i? K u z a tilg a n h o d is a n i 
tu sh u n tirin g . Ajralib ch iq q a n kristallar stakan tubiga to 'liq
c h o ‘k k a n d a n keyin va c h o ‘k m a ustidagi e ritm a m u tlaq o
tin iq b o ‘lg an d a, oz m iq d o rd ag i (2 m l) shu e ritm a b ilan
q u ru q k a tta p ro b irk a (10 m l) ch ayq atilad i va u nga eritm a 
qu yilad i. B u nd a p ro b irk ag a k ristalla rn in g tushm asligiga 
e ’tib o r b erin g . E ritm a te m p e ra tu ra s in i o 'lc h a n g . A yni 
te m p e ra tu ra d a b u e ritm a n i to 'y in g a n eritm a deyish m u m - 
k in m i? T ex n o -k im y o v iy ta ro z id a byuksni to rtin g , q u ru q
p ip e tk a b ila n p ro b irk a d a n 3 ml e ritm a oling v ab y u k sg a 
quying. B yuksni e ritm a b ila n to rtib , q u ritish shkafiga 
o ‘rn atin g va 90°C d a suvi t o ‘liq b u g 'la n g u n c h a q o ‘ying. 
K eyin te m p e ra tu ra n i 150°C ga k o 'ta rin g va tu z n i 30 m in
d a v o m id a q izdiring. S h u n d a n keyin byuksni tu zi b ilan
ek sik ato rd a uy te m p e ra tu ra sig a c h a soviting va to rtin g . Bu 
ja ra y o n n i 150°C da q a y tarin g va yan a byuksni tu zi b ilan
to rtin g . Q u ritish va to rtish d a b ir xil n a tija olgunga q a d a r 
ja ra y o n q ay tarilad i. T ajriba n atijalari quyidagi sh akld a 
yoziladi:
to 'y in g a n e ritm a te m p e ra tu ra si — t°C; 
e ru v c h a n lik n i an iq lash u c h u n o lin g an e ritm a hajm i — 
V,
m l;
byuks m assasi — 
m v
g; 
byuksnin g e ritm a b ila n m assasi — 
m 2,
g; 
b ix ro m a t e ritm a sin in g m assasi — 
m = m 2— m ^
g; 
byuksning q u ru q tuz bilan m assasi, 1-tortish 
m4,
g;
2 -to rtis h m ” , g;
q u ru q kaliy bixrom atning o g ‘irligi — 
m = m —m v
g. 
O lingan n a tija la r asosida b ix ro m a tn in g t o ‘yingan e rit­
m asi (eru v ch an lig i) k o n sen tratsiy asin i fo izlard a va m o l/ 
litrla rd a hisoblang, e ritm a n in g zichligini a re o m e tr y o rd a ­
m ida aniqlang.