Ishlarini bajarilish tartibi

Para – ksilolni oksidlab tereftal kislota olish 
Kerakli reaktivlar: n – ksilol ----------------6 ml ( 0,05 mol ) 
Kaliy permanganat -----17 gr (0,11) konsentrlangan xlorid kislota
Reaksiya tenglamasi: 
CH
3
CH
3
6 [ O]
( KMnO
4
)
COOH
COOH
2 H
2
O
Qaytarma sovitgich va mexanik aralashtirgich bilan jihozlangan yumaloq tubli kolbada 6 ml n-
ksilol va 300 ml suv olib suv hammomida qizdiriladi. Reaksion kolbadagi suv va ksilolga 
aralashtirib turilgan holda 17 gr kaliy permanganat solinib, kaliy permanganatning rangi o’chib 
ketguncha qizdiriladi. So’gra cho’kmaga tushgan marganes (IV)-oksid Byunxer voronkasida 
fil’trlanib ikki marta qaynoq suv bilan yuviladi. Birlashtirilgan fil’tratlar suv hammomida 40-50 
ml hajmgacha bug’lantirib, cho’kmaga tushgan marganes (IV)-oksid fil’trlab olinadi. Cho’kma 
ozgina qaynoq suv bilan yuvilib, fil’trat 25 ml hajmga kelguncha bug’lantiriladi va bu eritmaga 
konsentrlangan xlorid kislota qo’shish bilan tereftal kislota cho’kmaga tushiriladi. Chokmaga 
tushgan tereftal kislotani Byuxner 
voronkasida fil’trlab olib,muzli suv bilan yuviladi va havoda quritiladi. 
Miqdori 5gr atrofida. 
Laboratoriya ishi №2 
sp
2
-gibridlangan uglеrod atomida boradigan nuklеofil almashinish rеaksiyalari bo`yicha 
bajariladigan sintеz (etilatsеtat, butilatsеtat, etilbеnzoat, bеnzanilid, amilatsеtat, izoamilatsеtat, 
propilatsеtat, b-naftilatsеtat, b-naftilbеnzoat, atsеtanilid) 
Etilatsetat sintezi 
Asosiy reaksiya:
Qo`shimcha reaksiya: 
C
2
H
5
OH + HOSO
3
H

C
2
H
5
OSO
3
H
C
2
H
5
OSO
3
H + C
2
H
5
OH

C
2
H
5
-O-C
2
H
5 
+ H
2
SO
4
Reaktivlar
; 20 ml muz sirka kislota, 22,5 ml etil spirt, sulfat kislota (d – 1,84), natriy
karbonat, kaltsiy xlarid, 100 ml sig`imli Vyurs kolbasi.
CH
3
COOH
+
C
2
H
5
OH
CH
3
C
O
OC
2
H
5
+
H
2
O
H
2
SO
4

---

3 
Ishning bajarilishi
: Vyurs kolbasiga 2,5 ml etil quyib, ustiga extiyotlik bilan
aralashtirib turib 2,5 ml konsentrlangan sulfat kislota qo`shiladi. Shundan keyin kolba oqimi
pastga qiya qilib, suvli sovutkich ulanadi. Tomizgich voronkali probilka bilan kolba og`zini
berkitib, kolbaga moy hammomida 140 °C gacha qizdiriladi. (termometr hammom ichiga tushib
turishi kerak.) qizdirilgan suyuqlikga asta – sekin voronka orqali 20 ml etil spirt, 20 ml muz
sirka kislota aralashmasi 2 soat davomida qo`shiladi va 140 °C da hosil bo`layotgan etilasetat
haydaladi. (yuqori temperaturada qo`shimcha modda dietil efirining hosil bo`lishi ko`payadi) 
reaksiya tamom bo`lgandan keyin tarkibida sirka kislota qo`shimchasi bor distilyat natriy
karbonatning konsentrlangan eritmasi bilan neytrallanadi. Natriy karbonat eritmasi asta – sekin
shisha tayoqcha bilan suyiqlikni aralashtirib turib qo`shiladi (CO gazining ajralib chiqishi
natijasida aralashma ko`piradi ) aralashmaning efir qisimiga tushirilgan ko`k lakmus qog`oz
qizarguncha soda eritmasi qo`shiladi. Sirkaetil efir pastgi suv qavatdan ajratgich voronka
yordamida ajratiladi va u kaltsiy xloridning to`yingan eritmasi (8 ml suvda 8 gr kalsiy xlorid
eriydi) bilan chayqatib aralashtiriladi. Efirni ajratib kaltsiy xlorid bilan quritiladi va suv
hammomida haydaladi. 71 – 75 °C da sirka etil efir, etonol va suvdan iborat azeotrop aralashma
haydaladi. 75 – 78 °C da toza sirkaetil efir haydaladi. Uning unumi 20 g. sirkaetil efir xushbo`y
hidli, rangsiz suyuqlik. Efir, etanol, xloraform, benzol bilan aralashadi, suvda kam eriydi. 
Molekulyar massasi 88,10; suyuqlanish temperaturasi – 83,6 °C; qaynash temperaturasi – 77,15 
°C d 0,901; n 1,372.