O’zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus

Дунёвий ва диний маданият 
Ўрта асрларда ижтимоий-сиёсий ва маданий ҳаётдаги кескин ўзгаришлар. Иудаизм
ва Таврот. Библиянинг таркибига кирувчи китоблар.Эски Аҳдда оламнинг ибтидоси
тўғрисидаги чуқур мушоҳадалар, одамлар ўртасидаги муносабатлар, ахлоқий мезонлар, 
маънавий қадриятлар ва бошқа кўплаб фалсафий ғоялар, ахлоқий ўгитлар. Иудаизм -
мустақил диний тизим. Масиҳийлик таълимоти Шарқнинг фалсафий тафаккури маҳсули
сифатида. Католик жамоати ва православлар жамоати. Исломий маданият. Исломда илм 
ўрганиш ташвиқи ва тарғиботи. Туркий қавмлар яшайдиган ўлкаларда исломнинг
якдиликка чорловчи ғоялари. Ислом ва илмий билимлар ривожи. Ал-Хоразмий, Абу Наср 
Фаробийнинг илмий мероси. Тасаввуф ва маданият. Тавҳид эътиқоди. Мурувват ва
Футувват мувофиқлиги. Футувватнинг зоҳирий ва ботиний рукнлари.
 
Марказий Осиё халқларининг V-XIII асрлардаги ижтимоий, маданий ҳаёти 
Қадимги Ўрта Осиёнинг ижтимоий ва маданий тарихини ўрганишда асосий
манбалар: Ўрхун – Энасой ёдгорликлари, юнон муаррихларининг асарлари, қадимги
Хитой йилномалари. V-VII асрлар бошида Марказий Осиёда ижтимоий-сиёсий воқеалар. 
Милодий V аср ва VI асрнинг биринчи ярмидаги ижтимоий ва маданий ҳаётнинг юнон
муаррихлари асарларида ва Хитой йилномаларида ёритилиши. Олтой маданияти.
Милоддан аввалги учинчи минг йилликда ва иккинчи минг йиллик бошларида ҳозирги 
Ўзбекистон ва Помир ҳудудларида Оқденгиз ирқига ўхшаш долихоцефал ирққа мансуб
одамлар қолдиқлари. Марказий Осиё маданиятининг ўзига хослиги. Мил.авв. III–II
асрларда Тангри тоғидан Фарғонага кўчиш. Ёзув маданияти-кўк турк хоқонлиги
давридан бугунгача етиб келган энг ноёб маданий ёдгорлик. 
Уйғониш – Шарқ ва ғарб халқларининг маданияти тарихида кескин бурилишлар
даври. Ўрта Осиёда Уйғонишнинг уч даври. Ҳар бир босқичда уйғонишнинг асосий 

---

234 
белгилари. Алишер Навоий ва Уйғониш даври. “Хамса” достони – Уйғонишнинг энг
ёрқин маҳсули сифатида. Уйғониш даврининг идеали. Уйғониш даври достонлари
қаҳрамонларининг романтик қиёфада тасвирланиши.