M. M. Mamasiddiqov, Z. N. Esanova, D. Y. Habibullayev

13.8.  D a ’voni  ta’minlash
D a ’vo arizasi bilan  m urojaat qilgan d a ’vogam ing asosiy m aqsadi 
o ‘z  tala b la ri  ja v o b g a r  ta ra fid a n   ixtiyoriy  b a ja rilm a sa ,  u la rn in g  
m ajburiy ijro etilishini ta ’m in lash d a n   ib o rat b o ia d i.  B a’zi  h o llarda 
d a ’vogarning  foydasiga  qabul  qilingan  q a ro r  bajarilishi ju d a   qiyin 
b o iis h i  yoki  u ni  u m u m a n   bajarib  b o im a s lig i  m u m k in .  M azk u r 
h o latn in g   o ld in i  olish  m aq sad id a  d a ’voni  t a ’m in lash   institu ti jo riy  
qilingan.
100

---

D a ’voni  t a ’m in lash   c h o ra la rin i  k o ‘rm aslik  su dning  hal  qiluv 
q a ro rin in g   ijrosini  qiy in lash tirad ig an   yoki  u n in g   bajarilm asligiga 
sabab b o ‘lad ig an   b o ‘lsa,  ishning  b a r q an d ay   h o latid a   h am   d a ’voni 
t a ’m inlashga y o ‘l  q o ‘yiladi.
D a ’v o n i  t a ’m in lash   u c h u n   b o i g a n   a so sla r  F P K n in g   248- 
m oddasida belgilangan.  U n d a  ko ‘rsatilishicha, sud yoki sudya ishda 
ishtirok  etu v c h i  sh axslarning  iltim osi  b o ‘yicha  yoki  o ‘z tashabbusi 
bilan   d a ’voni  t a ’m inlash  c h o ra la rin i  k o ‘ra  oladi.
U m u m iy   q o id a   b o ‘y ic h a   d a ’voni  t a ’m in la sh   c h o ra si  d a ’vo 
q o ‘zg‘atilg an id an  s o ‘nggina k o ‘riladi.  Bu q o id ad a n  ayrim   istisnolar 
0 ‘zbekiston  R espublikasining Jin o y at  protsessual  kodeksi qoidalari 
b ilan   belgilangan  b o ‘lib,  b a ’zi  sh a ro itla rd a   hali  q o ‘zg‘atilm agan 
d a ’volarni  h am   t a ’m inlash  c h o ra lari  k o brilishi  n a z ard a   tutiladi. 
X ususan,  J P K n in g   57-m o d d asi  birin ch i  qism iga  k o ‘ra,  fuqaroviy 
d a ’v o g a r  s u r is h tir u v c h id a n ,  te r g o v c h id a n ,  p r o k u r o r d a n   yoki 
su d d an  d a ’voni  t a ’m inlash c h o ra larin i  k o ‘rish  h a q id a  iltim os qilish 
huquqiga egadir.
Q uyidagilar  d a ’voni  t a ’m inlash  c h o ra lari  b o ‘lishi  m um kin:
• javobgarga tegishli b o ig a n  va u n ing o ‘zida yoki boshqa shaxsda 
tu rg a n   m o l-m u lk   yoxud  pul  sum m asini  xatlash;
e  ja v o b g a r n in g   m u a y y a n   h a r a k a tla r n i  a m a lg a   o s h ir is h in i 
taq iq lash ;
e b o sh q a shaxslarning javobgarga m o l-m u lk  b erishini yoki  unga 
n isb atan   b o sh q a  m ajb u riy atlarn i  bajarishini  taqiqlash;
•  m o l-m u lk n i  x atlash d an   ch iq arish   t o ‘g ‘risida  d a ’vo  taq d im  
etilgan  ta q d ird a ,  uni  sotishni  t o ‘xtatish;
•  a g a r  q a rz d o r  ijro  h ujjati  y u z a sid a n   d a ’vo  ta rtib id a   n izo - 
lashayotgan b o ‘lsa va b u n d a y  nizolashishga q o n u n   hujjatlarida y o ‘l 
q o ‘yilsa,  bu   hujuat  b o ‘y ich a  u n d iruvni  t o ‘xtatish.