3-Mavzu: Informatika va axborot texnologiyalari fanidan darsdan tashqari mashg‘ulotlarni tashkil etish metodikasi Reja: Darsdan tashqari mashg’ulotlar va ularning maqsadi 2

Ekskursiya.
Ekskursiya ta’lim va tarbiya ishlarining shunday turidirki, bu usul
bilan o’rganilayotgan narsa va hodisalarni tabiiy sharoitda (zavod, fabrika, jamoa
va fermer xo’jaliklari, tabiatni kuzatish) ga yoki maxsus muassasalarga (muzey,
ko’rgazma va h-zolarga) tashkiliy ravishda boriladi.
Ekskursiya usuli asosan o’qituvchi yoki ekskursiya o’tkazishga mas’ul bo’lgan
shaxsning kuzatilayotgan ob’ektni bayon qilishi, tushuntirish orqali olib boriladi.
O’quvchilar ekskursiya davomida ob’ekt ustidagi ma’lumotlarni eshitish yoki
kuzatish bilangina chegaralanib qolmay, zarur materiallarni yozib oladilar, rasmini
chizadilar, o’lchash, hisoblash ishlarini olib boradilar.
Ekskursiya davomida o’quvchilar turlicha savollar tuzishi va shuning asosida
suhbat o’tkazishi, ob’ekt ustida tegishli xulosalar chiqarmog’i lozim. Ekskursiya
oxirida, albatta, yakunlovchi dars o’tkaziladi va unda o’quvchilar tomonidan
tayyorlangan materialdan foydalaniladi. O’quvchilar ekskursiya davomida olgan
taasurotlari haqida o’zaro fikrlashadilar.O’qituvchi mulohaza va fikrlarni
umumlashtirib, xulosa chiqaradi va mashg’ulotni yakunlaydi.
Konferenstiya.
Ta’lim jarayonining bu tashkiliy shakli o’qituvchi va
talabalardan maksimal darajadagi hamkorlikni talab etadi. O’qitishning bunday
shaklidan doim foydalanilmaydi, biroq iqtidorli talabalarni tanlash, ularda ilmiy
izlanishga qiziqishni orttirish, o’ziga bo’lgan ishonchni orttirish, kasbiy tafakkur,
shaxsiy fikr, e’tiqodlarni shakllantirish, jamoada o’z fikri, pozistiyasini to’g’ri
himoya qilishga o’rgatish maqsadida bu tadbirni amalga oshirishi foydadan xoli

---

emas. Chunki to’g’ri tashkil qilingan konferenstiyalar yuqori qayd qilingan
xususiyatlarning shakllanishiga asos soladi.Konferenstiyaga tayyorgarlik va uni
o’tkazish jarayoniga asosiy urg’u talabalar mustaqilligini oshirish va ularning o’z
ustida ishlashga tayyorgarligini rivojlantirishga qaratiladi. Bu natijaga talabalar
o’quv bilish faoliyatining ikki yoqlama maqsadliligi bilan erishiladi:
1.Turli manbalardan yangi bilimlarni mustaqil topish;
2. O’quv faoliyatining yangi sharoitlarida bor bilimlarni mustaqil qo’llay olish.
Konferenstiyagi tayyorgarlik mavzuni aniqlash, mavzu bo’yicha savollar
tanlashdan boshlanadi.
Amaliyotda mavzuiy, xulosalovchi va obzor konferenstiyalar qo’llaniladi.
Konferenstiyada muammoli savollarning erkin, ochiq mushohada qilinishi
asosiy mezon hisoblanadi.
Konferenstiya o’zining xususiyatlariga ko’ra seminarga yaqin bo’lib, uni
rivojlangan shakli sanaladi, chunki, konferenstiyalarni o’tkazish metodikasi
seminarlarni o’tkazish metodikasiga o’xshash bo’lib, faqat referatlar va ma’ruzalar
tayyorlanishiga talabalar seminarga qaraganda ancha yuqori. Chunki ularga
talabalar ijodiy faoliyati tajribasini qo’llanilishi talab qilinib, shakllantiruvchi
vosita sifatida qaralib, topshiriqlarning qiyinlik darajasini ko’tarilishi nazarda
tutiladi.
Informatika va axborot texnologiyalari fanidan konferenstiyalar ishlab chiqarish
amaliyotini tashkil qilish munosabati bilan ham o’tkaziladi. Bunday
konferenstiyalar talabalarni ishlab chiqarish jarayoniga tayyorlash, ularni ma’naviy
jihatdan ilhomlantirish maqsadida tashkil qilinadi. Unda talabalar amaliyot davrida
bajariladigan ishlari bilan tanishadilar. Amaliyot jarayonida uchraydigan
qiyinchiliqlar haqida bilib oladilar. Talabalarga joylardagi texnika xavfsizligi
qoidalari ham tushuntiriladi.
Yakuniy konferenstiyada amaliyot natijalari yakunlanadi. Talabalarnin
g
o’quv ishlab chiqarish faoliyatlari yakunlanadi, eng yaxshi tajribalar tavsifi
beriladi. Amaliyotchi talabalar o’z chiqishlarida nazariy va amaliy bilimlarini
chuqur o’zlashtirganliklarini, ishlab chiqarish masalalarini echishga tayyor

---

ekanliklarini, kasbiy fikrlash, voqea va hodisalarini xolisona baholay olishlarini
ko’rsata olishlari kerak.
Yakuniy konferenstiyaga quyi kurs talabalarini taklif etish ijobiy samara beradi.
Amaliyotchi talabalar ishi bilan tanishish ularda egallayotgan mutaxassisliklariga
ijobiy munosabatni tarbiyalab, nazariy predmetlarni o’zlashtirishga stimul
uyg’otadi.
O’qituvchilar 
talabalarning 
konferenstiyaga 
chiqishlariga 
tayyorgarlik
ko’rishlarida, ya’ni material tanlash, referat yoki doklad uchun misol va faktlar
to’plash, chiqish tizimini aniqlash, namoyish etadigan materialni to’plash va
rasmiylashtirishda yaqindan yordam berib, rahbarlik qiladilar.