2021, Maxsus son “pedagogik mahorat” ilmiy-nazariy va metodik jurnal issn 2181-6883

Муҳокамалар ва натижалар.
Умумтаълим мактабларида тасвирий санъат таълими 

---

2021, Maxsus son “PEDAGOGIK MAHORAT” ILMIY-NAZARIY VA METODIK JURNAL
137 
концепцияси ва стандарти, умумий ўрта таълимнинг давлат стандарти ва ўқув дастурларининг ҳукумат 
томонидан тасдиқланиши, Б.Бойматов, Н.Толиповаларнинг “Мактабда тасвирий санъат тўгараги” ўқув 
дастури, М.Мираҳмедовнинг “Проблемы композиции в живописи Узбекистана” номли иши, 
Н.Ойдиновнинг “Рассом ўқитувчилар тайёрлаш муаммолари” номли монографияси, А.Сулаймонов, 
Н.Абдуллаев томонидан тайёрланган 7-синф ўқувчилари учун дарслик, А.Сулаймоновнинг 
“Миниатюра санъати” тўгарак машғулотлари бўйича тайёрланган дастури, М.Исхакова, Р.Ҳасанова ва 
бошқалар томонидан 2-3-синф ўқувчилари учун тайёрланган дарсликлар, юқоридаги гуруҳ 
муаллифлар томонидан тайёрланган методик қўлланма, Р.Ҳасановнинг “Содержание, формы и методы 
художественного образования и воспитания учащихся в общеобразовательных школах Узбекистана” 
мавзусидаги докторлик диссертацияси, “Тасвирий санъат” ўқув предметидан 1-синф ўқувчилари учун 
дарслик (2008), “Тасвирий санъат дарслари” номли 5-синф ўқувчилари учун методик қўлланма (1997), 
“Мактабда тасвирий санъатни ўқитиш методикаси” (2004) номидаги талабалар учун дарслик, 
О.Худоярованинг “Ўзбекистон мактабларида тасвирий санъатдан дарс самарадорлигини оширишнинг 
баъзи масалалари” ҳамда “Тасвирий санъатдан ўқувчилар учун эстетик тарбиясини амлага ошириш” 
мавзусидаги илмий мақолалари ва бошқа муаллифларнинг бир қатор ишларини келтиришимиз 
мумкин. 
Тасвирий санъатнинг ўрта умумтаълим мактабларида ўқитилиши, ўқувчилар томонидан 
тасвирий санъат асарларининг идрок этилиши, тасвирий санъат бўйича ҳуқуқий-меъёрий ҳужжатлар 
(ДТС, ўқув режа, ўқув дастур, концепция ва бошқ.), ўқув адабиётларни (дарслик, ўқув қўлланма, 
методик қўлланма, дидактик воситалар ва бошқ.) такомиллаштиришга илмий жиҳатдан атрофлича ва 
чуқурроқ ўрганишга собиқ шўро даврида ҳамда Ўзбекистоннинг мустақиллик даврида ҳам етарли 
эътибор бериб келинган. Юқорида кўриб чиқилган диссертацион тадқиқотлар таҳлили кўрсатаяптики, 
тасвирий санъат ўқитилишини юксалтириш мақсадида ушбу муаммони ҳар томонлама ўрганишга 
ҳаракат қилинган.
Тасвирий санъат асарлари идрок ва тасаввур қилинишини ривожлантириш муаммосининг 
педагогика фанида ўрганилганлик ҳолати бўйича қуйидаги хулосаларга келинди:
Ҳар бир предметнинг асосини илм-фан ташкил этадики, бу мактабда ўқитиладиган ўқув 
предметлари(фанлар)нинг таълимини такомиллаштириш уларнинг илмий асосда ишлаб 
чиқилганлигига боғлиқлигини кўрсатади ва бу ўрта умумтаълим мактабларида тасвирий санъат 
дарслари таълимини малака талаблари даражасига етказиш учун ҳам назарий, ҳам амалий тадқиқотлар 
зарурлигини тақозо этади. 
Ўзбекистонда тасвирий санъат фанининг ўқитилишига, жумладан, унинг мазмуни, методикаси, 
илмий асосларини такомиллаштиришга, замон талабига мос равишда олий малакали кадрларни 
тайёрлаш, соҳа вакилларининг илмий-педагогик фаолиятига эътибор қаратиш ва иқтидорли 
мутахассислар кўмагида тасвирий санъатни юксак даражага кўтариш, аҳолида, айниқса, ёшларнинг 
таълим-тарбиясида санъат асарларини эрта ёшлигидан идрок этиш саводхонлигини ошириш, эстетик 
завқлана олиш кўникмаларини шакллантириш жамиятимиз кишиларининг юксак маданиятли, 
маънавий бой шахслар сифатида шакллантиришга ижобий таъсир қилади.
Хулоса.
Тасвирий санъатни шахс маънавиятини тарбияловчилик хусусиятини инобатга олиб 
республикамизда уни илм-фан сифатида ривожлантирувчи, бу борада олиб борилаётган ишларни 
илмий-методик жиҳатдан мувофиқлаштирувчи, унинг истиқболини белгиловчи илмий марказлар 
ташкил этилишига эҳтиёж бор. Зеро, тасвирий санъат йўналишида магистратура, докторантурага 
ажратилаётган квоталар республикада мавжуд ҳолатни ижобий томонга ўзгартириш, қисқа муддатда 
илмий ютуқларни қўлга киритиш, йиллар мобайнида йиғилиб қолган муаммоларни бартараф этиш 
имконини бермайди.