Suvning fiziologik ahamiyati, hossalari va

---

SUVNING FIZIOLOGIK 
AHAMIYATI, HOSSALARI VA 
HUJAYRAGA YUTILISH 
MEXANIZMLARI
DOSENT D.K.ASOMOV

---

SUVNING O'SIMLIK HAYOTIDAGI 
O'RNI
O'simliklar to'qimalari tarkibining 70-
95% suvdan iborat. Suv o'zining 
ajoyib xususiyatlari tufayli 
organizmlar hayot faoliyatida birinchi 
va boshqa moddalarga tenglashtirib 
bo'lmaydigan o'rinni egallaydi. Ammo 
uning hujayra tuzilishida va undagi 
molekulyar darajada boradigan turli 
metabolik jarayonlardagi o'rni to'la 
o'rganilmagan.
Suvning butun bir organizmdagi o'rni 
turlichadir. Butun yer yuzidagi hayot 
formalari faqatgina suvli holatdagina 
mavjud. Shuning uchun ham hujayra 
tarkibidagi suvning kamayishi, tirik 
tuzilmalarning tinchlik, ya'ni anabioz 
holatiga o'tishiga olib keladi. 

---

Biologik ob'ektlarda suv quyidagi 
asosiy vazifalarni bajaradi: 

1. Hujayra, molekula, to'qimalar va organlarni bir butun qilib birlashtirib
turadi. Suv uzluksiz muhitni tashkil qiladi. 

2. Biokimyoviy reaktsiyalar uchun eng yaxshi va muhim muhitdir. 

3. Hujayra tuzilmalarini tartibga solishda qatnashadigan oqsillar tarkibiga
kirib, ularning konformasiyasini belgilaydi. 

4. Bir qancha biokimyoviy reaksiyalarning tarkibiy qismidir; 

a) fotosintez jarayonida elektronlar donoridir. 

b)Kreps tsiklida oksidlanish-qaytarilish jarayoni ishtirokchisi. 

5. Hujayra hayotiy jarayonlarida, xususan suvning membranalardagi
elektronlar va protonlar tashiluvidagi o'rni beqiyosdir. 

6. Moddalar almashinuvida asosiy o'rinni tutadi. Masalan ksilema to'qimalari
bo'ylab esa suv va unda erigan moddalarni tashisa, flozma to`qimalari bo'ylab
moddalarning simplast va apoplast tashiluvi amalga oshadi.

7. Issiqlikni boshqaruvidir. Suv tufayli o'simlik to'qimalarida haroratning
birdan o'zgarishi ro'y bermaydi. Bu hol suvning yuqori issiqlik sig'imi bilan
o'lchanadi.

8. Suv tufayli yuzaga keladigan egiluvchanliklik hususiyati tufayli o'simliklar
har xil mexanik ta'sirlardan saqlanadi.

9. Suv tufayli bo'ladigan osmos va turgor holatlari tufayli to'qimalarning
nisbatan qattiq holati saqlanadi.

---

Tirik organizmlarning asosiy komponentlaridan biri suvdir. 
O'simlikning barcha organlarida suv bo'ladi: bargda-90%, 
novdada-70-80%, ildizda-50-60%, urug'da-10%. 
Vakuolada-98%, sitoplazmada-80%, qobiqda-50% atrofida 
suv uchraydi.

---

Suvning tuzilishi va xossalari. 

Ma'lumki suv uch agregat holatida bo'lishi mumkin, ya'ni 
suyuq, qattiq va gaz holatlarida. Bu tuzilmalarning har 
birida suv turlicha tuzilishga ega. Shuningdek tarkibidagi 
moddalarga qarab suv boshqa xususiyatlarga ham ega 
bo'ladi. Suvning qattiq holati ham kamida ikki xil bo'ladi. 
Bular, muzning sof krisstall holati va krisstal bo'lmagan 
shishasimon muz holati. Muzning shishasimon holati suv 
tez muzlaganda ro'y beradi. Bunda suv molekulalari 
krisstall panjaralari hosil qilishga ulgurmaydi. Buni biz 
suvni suyuq azot bilan muzlatganimizda ko'rishimiz 
mumkin. 

---

SUVNING SHIMILISHI VA 
HARAKATI

---

Osmos. 

Suv va boshqa erituvchilarning 
yarim o'tkazgich parda orqali 
diffuziyasi osmos hodisasi deb 
ataladi. Osmos suvda erigan 
moddalarning konsetratsiyalarining 
farqi natijasida paydo bo'ladi. 
Osmos ikki xil bo'ladi, ya'ni 
endoosmos va ekzoosmos.

Endoosmos-eritmaning ichkariga 
kirishi.

Ekzoosmos-eritmaning tashqariga 
chiqishi.

---

SUVNING HUJAYRADAGI 
TAQSIMOTI