Guliston davlat universiteti axborot texnologiyalari kafedrasi

vinchestrdir
. Qattiq disk yoki 
vinchestr
hajm va 
ma’lumotlar almashinuvi tezliklari bilan farqlanadi.
• 
Printer – 
bu kompyuterdagi ma’lumotlarni qog‘ozga chop etuvchi 
qurilma. Ular matn, tasvir, jadval, sxema yoki diagrammalar bo‘lishi mumkin. 
Hozirgi kunda zarbli, lazerli va siyohli printerlar mavjud. Lazerli va siyohli 
printerlarning oq-qora va rangli turlari mavjud.
• 
Skaner –
qog‘ozdagi matnli yoki tasvirli ma’lumotlarni kompyuterga 
kiritish uchun xizmat qiladi. Skanerlar hajmi, ishlash sifati va tezligi bilan 
farqlanadi.
• 
Faks-modem –
telefon tarmog‘i orqali tashqi tarmoqdagi boshqa 
kompyuter bilan ma’lumot almashinuvni ta’minlaydi. Ichki va tashqi faks 
modemlar mavjud. Faks modemlar ma’lumotlarni uzatish tezligi va sifati bilan 
farqlanadi.

---

 
170 
• 
Tarmoq kartochkasi –
kompyuterlarni LXTga ulash imkonini 
beruvchi maxsus qurilma. LXT bir necha kompyuterni birlashtiradi va ularda 
o‘zaro ma’lumot almashish imkonini beradi.
• 
HUB – 
tarmoqdagi kompyuterlarni bog‘lash uchun xizmat qiladigan 
maxsus qurilma. Ularning 10 Mbit|s, 10|100 Mbit|s va 100M bit|s tezlikka ega 
bo‘lgan turlari mavjud.
Kompyuter tuzilishiga ko‘ra 3 turga bo‘linadi. Stol kompyuterlari - PI, 
PII, PIII. PIV, Duron, Atlon, Atlon XP va hokazo, Noutbuklar – PI, PII, PIII, 
PIV, P Celeron va cho‘ntak kompyuterlari.
Kompyuter va uning qurilmalarining ish tartibi maxsus dasturiy 
ta’minotlar bilan amalga oshadi. Bu dasturlar dasturchilar tomonidan yaratiladi. 
Ular kompyuterning dasturiy ta’minoti deb ataladi. Ular 3 turga bo‘linadi.
Operatsion tizim, amaliy dasturlar va dasturlash tillari.
• 
Operatsion tizim kompyuter va inson o‘rtasidagi muloqotni 
ta’minlaydi. Bizda asosan quyidagi operatsion tizimlar keng tarqalgan. Windows 
95, 98, 2000, XP, NT, Lunix, Unix, OS|2 va boshqalar.
• 
Iqtisodiyotning biror bir sohasini avtomatlashtirish va foydalanuvchilar 
bajarishi lozim bo‘lgan ishlarni osonlashtirish yo‘lida tuzilgan dasturlar amaliy 
dasturlar deyiladi.
• 
Dasturlash tillaridan dasturchilar har xil amaliy dasturlar tuzishda 
foydalanadi. Ular Clipper, Delphi, Clarion, Visual Basic va boshqalardir.