"tarmoq xavfsizligi"

---

Kompyuter injiniringi
kafedrasi 
Guruh: 961-19 Talabasi 
Bajardi: Bekchanov Bobur
 
Urganch – 2022
“TARMOQ XAVFSIZLIGI”
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA 
KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI 
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI 
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI 
URGANCH FILIALI 
fanidan 
1-LABOROTORIYA ISHI 

---

Mavzu: Tarmoq qurilmalarida dastlabki xavfsizlik sozlamalarini o‘rnatish.
Manzili va niqoblari orqali qism tarmoq manzillarini aniqlash 
Ishdan maqsad.
Kommutator qurilmasining tuzilishi, ishlash tamoyillari, 
masofadan kirishni ta’minlash usullari hamda xavfsizlik ko’rsatkichlarini 
sozlash 
qoidalarini tadqiq qilishdan iborat. 
Nazariy qism 
Cisco IOS qurilmalarining buyruqlar satri interfeysi (CLI- Command Line Interface) 
ga kirishning bir necha yo‘llari mavjud. Quyida eng keng tarqalgan usullar 
keltirilgan: 
– Console 
– Telnet yoki SSH 
– Port AUX 
VLAN texnologiyasini qisqacha kommutator ichidagi kommutator sifatida 
ta`riflash mumkin. Ya’ni vlan texnologiyasi yordamida bitta switchni bir nechta 
switch sifatida ishlatishimiz mumkin. VLAN texnologiyasi quyidagi imkoniyatlarga 
ega: 
tarmoqni strukturalangan ko`rinishga keltiradi; 
xavfsizlikni ta`minlaydi; 
bir nechna tarmoqlar o`rtasida aloqani ta`minlaydi. 
Console port — Konsol porti Cisco qurilmasini sozlash uchun 
tashqaridan 
kirishni ta’minlaydigan boshqaruv portidir. Konsol portidan 
foydalanishning 
afzalligi shundan iboratki, qurilmaga tarmoq xizmatlarini 
konfiguratsiya qilmasdan 

---

ham kirish mumkin, masalan, tarmoq qurilmasining dastlabki 
konfiguratsiyasi 
holatida. Boshlang‘ich konfiguratsiya bajarilganda, kompyuterning 
maxsus kabeli 
(RS232) yordamida qurilmaning konsol portiga ulanadi va sozlash 
ishlari amalga 
oshiriladi. 
TELNET (terminal network) — tarmoq bo‘ylab qurilmalarga murojat 
qilish 
uchun mo‘ljallangan tarmoq protokoli. Protokolning zamonaviy 
standarti RFC 854 
da yozilgan. 
TELNET protokolining vazifasi terminal qurilmalar o‘rtasida o‘zaro 
ishlashni ta’minlashdan iborat. Bu protokol terminal-terminal 
ko‘rinishdagi 
aloqada ishlatiladi. 
Protokol Secureshell (SSH) — bu protokol uzoqdagi qurilmalarni 
boshqarish uchun xavfsiz (shifrlangan) bog‘lanishni ta’minlaydi. 
Uzoqdagi 
qurilmalarni boshqarish uchun Telnet protokoli o‘rniga SSH 
protokolini qo‘llash 
tavsiya etiladi. Lokal tarmoqlarda Telnet ni qisqa vaqt uchun ishlatish 
mumkin. 
Telnet eskirgan protokol hisoblanib, qurilmalar o‘rtasida ishlashda 
shifrlanmagan 
xavfsiz ma’lumot ko‘rinishiga o‘xshaganday identifikatsiya axborotlari 
(foydalanuvchi nomi va paroli) ham ochiq uzatiladi. SSH uzoqdagi 
qurilmalar 
bilan bog‘lanishda himoyani ta’minlaydi. Qurilmalarni autentifikatsiya 

---

(foydalanuvchi nomi va paroli) ma’lumotlarini ishonchli shifrlaydi. 
Shuningdek 
qurilmalar o‘rtasidagi uzatilayotgan ma’lumotlarni ham himoyalaydi. 
SSH TCPport 
22 ni, Telnet TCP-port 23 ni ishlatadi. 
AUX-Buyruqlar satri interfeysi (CLI) seansini o‘rnatish uchun eskirgan 
usul 
xisoblanadi, u telefondagi dial-up bog‘lanishi yordamida routerning 
yordamchi 
portiga (AUX) ulanadi. Shu tarzda, konsol aloqasi yordamida, 
yordamchi usul ham 
tarmoqdan tashqari ulanishni ta’minlaydi va konfiguratsiya yoki 
tarmoq 
xizmatlarini talab qilmaydi. Agar tarmoq xizmatlarining ishlashi 
buzilgan bo‘lsa, 
masofadan boshqaruvchi kalit yoki routerga telefon liniyasidan kira oladi. 

---

---

---

---

---

---