Ахборот хавфсизлигининг анъанавий тимсоллари
Криптография 1
Криптотизимнинг умумий кўриниши
Очиқ матн
калит
калит
Очиқ мант
шифрматн
шифрлаш
дешифрлаш
Криптография 1
Криптографиянинг асосий бўлимлари
•
Симметрик калитли криптография.
•
Очиқ калитли криптография.
•
Хеш функциялар
.
•
Калит
криптотизимни созлаш учун ишлатилади
•
Симметрик криптотизимда
шифрлаш ва дешифрлашда
битта
калитдан
фойдаланилади.
•
Очиқ калитли криптотизимда
шифрлашда
очиқ калитдан
,
дешифрлашда
ёпиқ калитдан
фойдаланилади.
•
Хеш функциялар
маълумотларни бутунлигини кафолатлаш
мақсадида ишлатилади
Криптография 1
Керкхофс принципи
•
Асосий тахминлар
–
Тизим хужумчига тўлиқлигича маълум бўлиши керак.
–
Фақат калит махфий сақланиши керак
–
Яъни алгоритм сир эмас.
•
Бу
Керкхофс принципи
дейилади.
•
Нима учун биз бу тахминни қиламиз?
–
Тажриба шуни кўрсатадики, криптотизим фош бўлганда заиф
ҳисобланади.
–
Махфий алгоритм хеч қачон сир бўлиб қолмайди.
–
Олдиндан заиф томонларни топишдир.
Криптография 1
Кодлаш ва шифрлаш орасидаги фарқ
•
Аксарият
ҳолларда
фойдаланувчилар
маълумотни
шифрлаш ва кодлаш тушунчаларини
бир
хил
деб
тушунилади.
•
Кодлаш
–
маълумотни
осонгина
қайтариш
учун
ҳаммага (ҳаттоки ҳужумчига ҳам) очиқ бўлган схема
ёрдамида маълумотларни бошқа форматга ўзгартиришдир.
Кодлаш
маълумотлардан
фойдаланиш
қулайлигини
таъминлаш учун амалга оширилади ва ҳамма учун очиқ
бўлган схемалардан фойдаланилади. Масалан, ASCII,
UNICODE, URL Encoding, base64.
Криптография 1
Криптография 1
Кодлаш ва шифрлаш орасидаги фарқ
•
Шифрлаш
– жараёнида ҳам маълумот бошқа форматга
ўзгартирилади, бироқ
уни
фақат
махсус
шахслар
(дешифрлаш калитига эга бўлган) қайта ўзгартириши
мумкин
бўлади.
Шифрлашдан
асосий
мақсад
маълумотни махфийлигини таъминлаш.
•
Декодлаш
жараёни ҳам дешифрлаш жараёни каби кодлаш
учун тескари жараён ҳисобланиб, бирор очиқ схема
ёрдамида ўзгартирилган маълумотлар худди шу схема
асосида тескари ўзгартирилади. Масалан, ASCII асосида
“Z” ни 16 саноқ тизимига ўзгартирилганда (кодлаганда)
у
“5A”
га
тенг
бўлган бўлса, “5A” ни декодлаш
жараёнида у “Z” га қайта ўзгартирилади.
Криптография 1
Криптография ва стеганография
•
Бундан ташқари криптография фан соҳаси
стеганография
фан соҳаси билан ҳам ўхшашликга эга бўлганлиги
сабабли,
аксарият
ҳолларда
уларни чалкаштириш
ҳолатлари кузатилади.
Стенанография
– бу махфий
хабарни сохта хабар ичига беркитиш орқали алоқани
яшириш ҳисобланади. Бошқа сўз билан
айтганда
стеганографиянинг
асосий
ғояси
–
бу
махфий
маълумотларнинг мавжудлиги ҳақидаги шубҳани олдини
олиш ҳисобланади
.
Криптография 1
Криптография ва стеганография
Криптография 1
Асосий ва қўшимча адабиётлар учун тавсиялар
•
Асосий адабиётлар
Christof Paar·Jan Pelzl. Understanding Cryptography: A
Textbook for Students and Practitioners. Verlag Berlin
Heidelberg 2010.
Keith
M.
Martin.
Everyday
Cryptography
Fundamental
Principles and Applications. United Kingdom, 2017
•
Қўшимча адабиётлар
Акбаров Д. Е. “Ахборот хавфсизлигини таъминлашнинг
криптографик усуллари ва уларнинг қўлланилиши” –
Тошкент, 2008 – 394 бет.
Stamp Mark. Information security: principles and practice.
USA, 2011.
Криптография 1
Саволлар?
?
?
Криптография 1
Do'stlaringiz bilan baham: |