Razgrafka yoki karta kesimi bu ko’p varaqli kartani varaqlarga ajratish tizimidir



Download 4,28 Mb.
Pdf ko'rish
bet13/23
Sana25.11.2022
Hajmi4,28 Mb.
#872232
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   23
www.pearsoned.co.uk
 
3
 Menno-Jan Kraak, Ferjan Ormeling. Cartography: Visualization of Geospatial Data. Printed and bound in Great Britain by 
Ashford Colour Press Ltd, Gosport, Hants. London, 2010. p. 139 /
www.pearsoned.co.uk
 


71
 
Adabiyotlar ro„yxati 
1.
Мирзалиев Т. Картография. - Тошкент: Уз МУ, 2006. 
2.
Асомов М., Мирзалиев Т. Топография асослари ва картографиядан 
лаборатория машгулотлари. - Тошкент: Укитувчи, 1990. 
3.
Берлянт А.М. Картоведение. - Москва: «Аспект пресс», 2003. 
4.
Плишкина О.В. Практикум по картографии. - Улан-Удэ: Изд.-во ВСГТУ, 2006. 
5.
Мирзалиев Т., Мусаев И. Картография. - Тошкент: Зиёнур, 2007. - 160 б. 
6.
Mirzaliyev T., Safarov E.Yu., Egamberdiyev A., Qoraboyev J.S. Kartashunoslik. - 
Toshkent, 2012. 
7.
Салищев К.А. Картоведение. - Москва, 1990. 
8.
Menno-Jan Kraak, Ferjan Ormeling. Cartography: Visualization of Geospatial Data. 
Printed and bound in Great Britain by Ashford Colour Press Ltd, Gosport, Hants. London, 
2010. /www.pearsoned.co.uk 
Mustaqil ta’lim mavzulari 
1.
Chiziqli belgilar usulining ahamiyati va xususiyatlari. 
2.
Chiziqli belgilar usuli ishlatilgan kartalar tahlili. 
Nazorat savollari 
1.
Chiziqli belgilar usulining ahamiyati nimada? 
2.
Qanday obyektlar (voqea-hodisalar) chiziqli belgilar usulida tasvirlanadi? 
3.
Chiziqli obyektlarga xos xususiyatlarni ayting. 
4.
Obyektlaming sifat ko’rsatkichlari chiziqli belgilar usulida qanday 
Glossariy 
Atamaning 
o’zbek 
tilida 
nomlanishi 
Atamaning ingliz 
tilida nomlanishi 
Atamaning rus 
tilida nomlanishi 
Atamaning ma’nosi 
Kartografik 
shartli 
belgilar 
Cartographical 
conventional 
signs 
Картогра 
фические 
условные 
знаки 
Kartalarda 
har 
xil 
obyekt 
(predmet, hodisa, jarayon va h.k.) 
larni va ularni sifat va miqdor 
tavsiflarini 
ifodalash 
uchun 
qo’llaniladigan grafik simvollar. 
Chiziqli 
belgilar 
usuli 
Way of linear 
signs 
Способ 
линейных 
знаков 
alohida tasvirlash usuli sifatida 
uzunasiga davom etgan, kengligi 
karta 
masshtabida 
ifodalanmaydigan, chiziq bo’ylab 
joylashgan obyektlarni tasvirlash 
uchun qo’llaniladi. 
Chiziqli 
obyektlar 
Linear objects 
Линейные 
объекты 
uzunasiga davom etgan, chiziq 
bo’ylab joylashgan obyektlar. 


72
 
tasvirlanadi? 
5.
Obyektlaming miqdor ko’rsatkichlari chiziqli belgilar usulida qanday tasvirlanadi? 
6.
Chiziqli belgilarga misollar keltiring. 
Test 
1.
Siyosiy-ma’muriy chegaralar, aloqa obyektlari, daryolar, neft va gaz quvurlari 
qanday kartografik usul orqali tasvirlanadi? 
a)
Chiziqli belgilar. 
b)
Harakardagi belgilar 
c)
Izoliniyalar 
d)
Nuqtali belgilar 
2.
Chiziqli belgilar usuli: 
a)
ham tabiiy, ham ijtimoiy-iqtisodiy hodisalarga tegishli turli fazoviy o'rin 
almashinishlarni ko'rsatish uchun xizmat qiladi. 
b)
uzunasiga davom etgan, kengligi karta masshtabida ifodalanmaydigan, chiziq 
bo'ylab joylashgan obyektlarni tasvirlash uchun qo'llaniladi. 
c)
kartada teng miqdor va bir xil xususiyatga ega bo'lgan nuqtalarni birlashtirish uchun 
qo'llaniladi. 
d)
hudud chegarasida tasvirlanayotgan voqea-hodisani u yoki bu ma'lum sifat belgisi 
bo'yicha qismlarga bo'lish va hududni alohida rayonlashtirish uchun xizmat qiladi. 
3.
Chiziqli belgilarga quyidagilar kiradi: 
a)
siyosiy va ma'muriy chegaralar; gidrografik to'r; aloqa yo'llari; bir xil magnit og'ishli 
nuqtalarni tutashtiruvchi chiziqlar; qirg'oq chizig'i; front chizig'i va boshqalar 
b)
siyosiy va ma'muriy chegaralar; gidrografik to'r; aloqa yo'llari; izotermalar; bir xil 
yog'in miqdorili nuqtalarni birlashtiruvchi chiziqlar va boshqalar 
c)
izogonalar, izobaralar, izogiyetalar, izotermalar va boshqalar 
d)
siyosiy va ma'muriy chegaralar; gidrografik to'r; aloqa yo'llari; qirg'oq chizig'i; front 
chizig'i va boshqalar. 
4.
Obyektlarning sifat va miqdor tavsiflarini berish uchun odatda chiziqli belgilarning: 
a)
rasmidan, rangidan, ichki strukturasidan, ayrim hollarda kengligidan foydalaniladi. 
b)
rasmidan, ichki strukturasidan, ayrim hollarda kengligidan foydalaniladi. 
c)
rasmidan, rangidan, ayrim hollarda kengligidan foydalaniladi. 
d)
rangidan, ichki strukturasidan, ayrim hollarda kengligidan foydalaniladi. 


73
 
Ma’ruza 13. Izoliniyalar (teng chiziqlar) usulining kartalarni tuzishdagi 
ahamiyati 
Reja: 
13.1.
Izoliniyalar (teng chiziqlar) usuli haqida tushuncha 
13.2.
Izoliniyalarning turlari 
13.3.
Izoliniyalar usulining qo’llanilishi 
13.4.
Psevdoizoliniyalar 
Tayanch iboralar: izoliniyalar usuli, teng miqdorlar, izobaralar, izogipslar, 
gorizontallar, izogiyetalar, izotermalar. 
13.1. Izoliniyalar (teng chiziqlar) usuli haqida tushuncha 
Izoliniyalar («izos» grekcha - teng, bir xil degan ma’nolarni anglatadi) deb 
kartada hodisani birorta miqdor ko’rsatkichi asosida bir xil qiymatga ega bo’lgan 
nuqtalar 
bo’yicha 
o’tgan 
yoki 
ularni 
birlashtiruvchi egri chiziqqa 
aytiladi. Odatda bu usul bilan uzluksiz tarqalgan 
(yoyilgan) va fazoda asta-sekin o’zgaradigan 
hodisalar tasvirlanadi. Izoliniyalarga xarakterli 
misol bo’lib topografik kartalarda relyefni 
tasvirlashni asosiy usuli bo’lgan - gorizontallar yoki 
izogipslar hisoblanadi (1-rasm). 
1-rasm. Izoliniyalar 
Ayrim hollarda kartalarda izoliniyalarni lokal 
(ma’lum 
joyda 
to’plangan, 
o’choq) 
yoki 
bo’linib-bo’linib tarqalgan (aholi zichligi, hududni o’rmon bilan qoplanganligi) hodisalar 
uchun ham qo’llaniladi. Ushbu holda ular psevdoizoliniyalar deyiladi. 
13.2.
Izoliniyalarning turlari 
Izoliniyalarning qator turlari ajratiladi. Ularda tasvirlanadigan voqea- hodisalarning 
xususiyatlariga bog’liq ular turlicha nomlanadi. Izoliniyalarga misollar quyidagi jadvalda 
keltirilgan. 
Jadval 
Izoliniyalarning asosiy turlari 
Izoliniyalarning asosiy 
turlari 
Ifodalanadigan hodisa, jarayon 
Izallobara 
(izoallobara) 
Vaqt virligida atmosfera bosimining o’zgarishi 
Izalloterma 
(izoalloterma) 
Muayyan vaqt oralig’ida (masalan, sutka davomida) havo 
haroratining o’zgarishi izoliniyalari 
Izanemona 
Muayyan vaqt oralig’ida (masalan, yil davomida) shamol 


74

Download 4,28 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   23




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish