Psixiatriya ruhiy kasalliklarning kelib chiqishi, patogenezi, klinik

giperdinamik sindrom
uchraydi (giperfaollik 
sindromi). Uning asosiy belgilari: umumiy notinchlik, tez achiqlanish, bir joyda 
о‗tira olmaslik, ortiqcha harakatlarning kо‗pligi, faol e‘tiborning kuchsizlanganligi, 
qiliqlarning impulsivligi. Oilaviy va maktab adaptasiyasi keskin buziladi. 
Giperdinamiya holati bolaning normal intellektual rivojlanishiga ta‘sir etadi. 
Giperdinamik 
sindrom
nutqning 
tutilishi, 
qovushmaslik, 
mahsus 
kо‗nikmalarning (о‗qish, hisoblash va b.) rivojining orqada qolishi, giperkinez 
singari rivojlanishning orqada qolishi deb belgilanadi. 
Iroda buzilishlari 
Abuliya
– faoliyatga intilishning yо‗qligi, passivlik, aspontanlik, adinamiya. 
Abuliya turli patologik jarayonlarda kuzatiladi. Shu jumladan, abuliya shizofreniya 
uchun xarakterli (―energetik potensialni yо‗qoetish‖, ―dinamik bо‗shliq‖, ―struktur 
deformasiya‖), uning oddiy formasi va chuqur psixik deffekt holatlarida yaxshi 

---

8 
ifodalangan bо‗lib, organik psixik buzilishlarda ham uchrashi mumkin. Abuliyada 
adinamiya, spesifik peshona fenomeni sifatida (―singan pero sindromi‖) K.Kleist 
tomonidan birinchi marta 1934 yilda ajratilgan va harakatga intilishning 
etishmasligi va butunlay yо‗qligidan iboratdir. Bunda yuzaga keluvchi diapazon 
etarli darajada keng: fikrlash va nutqning etishmasligidan to tо‗liq harakatsizlik – 
akineziyagacha. K.Beringer (1934) peshona shikastida spontan faollikning e‘tiborli 
tormozlanishi tashqi ta‘sirlarga ta‘sirlilikning saqlanib qolishi bilan mos keladi, 
deb kо‗rsatgan. W.Klages (1954) kо‗rsatishicha, diensefal shikasti bilan bog‗liq 
aspontanlik, peshonadan farqli, fiziologik charchoqning ifodasi hisoblanadi va 
fikrlashning buzilishi bilan о‗tmaydi. Ba‘zida bemorlar statusini aniqlashda 
faollikning kuchsizlanishi depressiyasi kuzatiladi (―adinamik depressiya‖). Oxirgi 
holatda faollikning tushib ketishi faktini tushunish, kasallik kо‗rinishi sifatida, shu 
jumladan bemorning bu holatni engib о‗etishiga intilishi xarakterlidir. Adinamik 
depressiyada, bemorlarning xabarlariga kо‗ra, irodaviy kuchlanish xususiyati ham 
pasayadi. Ular nima qilishni biladilar, harakat zaruriyatini tushunadilar, ammo uni 
amalga oshirishga о‗zlarida kuch topa olmaydilar. 
Harakat uchun impulslarning kuchsizlanishi yoki bо‗shligi (sodda tilda 
―yalqovlik‖)