9-ma’ruza: Sirtlarni shakl va joylanish og’ishlarini me’zonlash Reja

 
9.3-rasm. Joylashish og’ishlarining belgilanishi 
Tayanch qoralangan uchburchak bilan belgilanadi va joizlik ramkasi bilan 
tutashtiriladi (9
.3.a
). Ko’pincha tayanch xarf bilan belgilanadi va qoralangan 
uchburchakka ulanadi. (9
.3.b
). Agar tayanch sifatida o’q olinsa yoki simmetriya 
tekisligi olinsa u paytda uchburchakni o’lcham chizig’i oxirida ko’rsatiladi. 
(9
.3.B)
. Agar joizlik ikkita bir xil yuza uchun berilsa uchburchakni strelka bilan 
almashtirish mumkin (9
.3.e
).
 
9.4-rasm. Joylashish og’ishlarining chizmada belgilanishi 
Bog’liqli joizliklar ko’rsatilganda ularning qiymatidan keyin (
m
) belgisi 
keltiriladi yoki bazaviy yuza belgisidan keyin, yoki belgisiz keltiriladi. 
 
 
9.5-rasm. Bog’liqli og’ishlar joizligining belgilanishi 
a) b) Bu yerda joizlik ko’r satilgan yuza o’lchamiga bog’liq 
d) Bu yerda joizlik bazoviy yuza o’lchamiga bog’liq 

---

e) f) Bu yerda joizlik ko’rsatilgan va tayanch yuza o’lchamlariga bog’liq 
 
 
9.6-rasm. Yig’ma joizliklarning belgtlanishi 
Shakl va joylashish joizliklarining shartli belgilanishi: 
- to‘g‘ri chiziqlilik (pryamolineynost) dan chetga chiqish; 
- tekislikdan (ploskostnost) chetga chiqish; 
- s
ilindrlilik (silindrichnost) dan chetga chiqish; 
-
doiraviylik (kruglost) dan chetga chiqish; 
- 
bo‘ylama kesim (prodolnoe sechenie) profilidan chetga 
chiqish; 
- parallellikdan chetga chiqish; 
- 
perpendikulyarlikdan chetga chiqish; 
- 
qiyalilik (naklon) dan chetga chiqish; 
- 
o‘qlarning bir chiziqda yotishidan (soosnost) chetga chiqishi; 
- 
simmetriklikdan chetga chiqish; 
-
o‘qlarning o‘zaro kesishishidan (peresechenie osey) chetga 
chiqish; 
- pozitsiyadan chetga chiqish; 
- 
tores va radial tepish (bienie); 
- 
profilning berilgan shakldan chetga chiqishi; 
- 
sirtning berilgan shakldan chetga chiqishi.