Mavzu: G’arb mutafakkirlarining borliq haqidagi ta’limotlari

umuman olganda, odshoda inson barcha qobiliyatlarining oqilona mushtarakligi mavjud 
bo‘lishi darkor. Platon insoniyat tarixida birinchi ideal davlat nazariyasini yaratadi. U 
davlatning uch shaklini tan oladi: 
monarxiya
, aristokratiya va demokratiya. Bu 
shakllarning har biri ikki ko‘rinishda: qonuniy va noqonuniy yoki zo‘rlik ishlatishga 
asoslangan ko‘rinishlarda amal qiladi. Platon davlatning qonuniy shaklini ma‘qul 
ko‘radi. Uning fikricha, davlatni faylasuflar hammadan 
yaxshiroq boshqara oladilar

---

Aristotel ham o‘zining «Siyosat» asarida o‘z davlat nazariyasini bayon 
etgan. U: «Davlat nima uchun vujudga kelgan va insonni uning jamiyatdagi 
hayotida boshqaruvchi hokimiyatning nechta turi bor?», degan savolni 
o‘rtaga tashlaydi va o‘zining bu savoliga shunday javob beradi: «Davlat 
yashash uchun yaratilmaydi, balki asosan baxtli yashash uchun yaratiladi... 
Davlat oilalar va jamoalar o‘rtasida yaxshi hayot 
kechirish uchun 
aloqalar 
o‘rnatilganda, 
farovon
va
o‘ziga
to‘q
mavjudlik
maqsadida
vujudga
keladi»
28
.
Davlat
hoki
miyati
masalasiga
kelsak,
Aristotel
uning «uch yaxshi» va «uch yomon» shaklini qayd etadi. Davlat 
hokimiyatining «yaxshi» shakli deganda u jamiyatga xizmat qiluvchi 
hokimiyat shakllari: 
monarxiya
, aristokratiya, «politiya», ya‘ni o‘rta sinf 
hokimiyatini tushunadi. Davlat hokimiyatining «yomon» shakllari qatoriga 
Aristotel tiraniya, sof oligarxiya va ashaddiy demokratiyani kiritadi.