Shikastlangan kishilarga dastlabki tibbiy yordam

Shikastlanish 
yuz bergan 
sharoiti va 
holiga ko‘ra 
quyidagi 
turlarga 
bo‘linadi:
Harbiy.
Sanoat.
Qishloq 
xo‘jaligi.
Transport.
Maishiy.

---

Aksariyat hollarda shikastlanishlar to‘satdan yuz beradi. Shuning uchun shikastlanganga
zudlik bilan dastlabki yordam ko‘rsatish juda muhimdir. Buning uchun dastlabki yordamni
ko‘rsatayotgan kishi harakatlari tez, aniq, to‘g‘ri o‘ylab amalga oshirilmog‘i lozim.

---

1. Baxtsiz xodisa, shikastlanishlarda shoshilinch yordam ko‘rsatish
Sun’iy nafas oldirish va yurak massaji.
Yuqorida keltirilgandek, shikastlanishlar asoratida inson organizmi eng og‘ir
ahvolga tushib qolishi mumkin. Bunday holatda nafasning va ba’zan yurak faoliyatining
ham to‘xtashi kuzatiladi (klinik o‘lim).
Bu holatda hayot hali so‘nmagan va hayot faoliyatini to‘la tiklash imkoniyati
bo‘ladi. Bir muddatdan keyinroq (5-6 minut) klinik o‘lim biologik o‘limga o‘tish mumkin.
Ana shu muddatda shikastlangan kishiga zudlik bilan yordam berish (tiriltirish) shu ishni
amalga oshiruvchi odamdan tajriba, tez va puxta ishlashni talab qiladigan murakkab va hal
qiluvchi jarayondir. Birinchi navbatda bu jarayonda nafas va yurakning to‘xtagan yoki
to‘xtamaganligi aniqlanadi. (1, 2-rasmlar).
So‘ngra nafas oldirish va yurak faoliyatini tiklash ishlari amalga oshiriladi.

---

Nafasning to‘xtashi.
Nafas tovush boylamlarining spazmi, nafas yo‘llariga begona
narsalarning tiqilib qolishi, tilning halqumga ketib qolishi va shu kabilar oqibatida o‘pkaga havo
tushishi qiyinlashuvdan to‘xtashi mumkin.
Nafas olish usuli bemor bo‘lgan sharoitlarga va 
nafas olishning to‘xtash sababiga ko‘ra 
tanlanadi.