“Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlash asoslari”

Asosiy kattalik 
deb ko‘rilayotgan tizimga kiradigan va shart bo‘yicha tizimning boshqa 
kattaliklariga nisbatan mustaqil qabul qilib olinadigan kattalikka aytiladi. Masalan, masofa 
(uzunlik) vaqt, temperatura, yorug‘lik kuchi kabilar. 
Hosilaviy kattalik
deb tizimga kiradigan va tizimning kattaliklari orqali ifodalanadigan 
kattalikka aytiladi. Masalan, tezlik, tezlanish, elektr qarshiligi, quvvat. 
Kattalikning o‘lchami - 
Ayrim olingan moddiy obekt, tizim, hodisa yoki jarayonga tegishli 
bo‘lgan kattalikning miqdori bo‘lib hisoblanadi. 
Kattalikning qiymati - 
qabul qilingan birliklarning ma‘lum bir soni bilan kattalikning 
miqdor tavsifini aniqlash.
 
Kattalikning birligi deb - 
ta‘rif bo‘yicha soniy qimmati 1ga teng qilib olingan kattalik 
tushuniladi 
Kattalikning asosiy birligi deb 
birliklar tizimidagi ihtiyoriy ravishda tanlangan asosiy 
kattalikning birligiga aytiladi
.
Hosilaviy birlik 
deb, berilgan birliklar tizimining birliklaridan tuzilgan, ta‘riflovchi tenglama 
asosida keltirib chiqariluvchi hosilaviy kattalikning birligiga aytiladi. 
Kattalikning o‘lchamligi
deb, shu kattalikning tizimdagi asosiy kattaliklar bilan 
bog‘liqligini ko‘rsatadigan va proportsionallik koeffitsienti 1ga teng bo‘lgan ifodaga aytiladi. 
O‘lchash diapazoni - 
Bu asosan ko‘p diapazonli asboblarga tegishli. Aksariyat hollarda 
asbobning har bir o‘lchash diapazoniga taalluqli xatoliklari ham beriladi. 
Ishonchliligi (chidamliligi)
– o‘lchash vositasining ma‘lum o‘lchash sharoitida, belgilangan 
vaqt mobaynida o‘z metrologik xususiyatlarini (ko‘rsatkichlarini) saqlashidir. 
GOST – 
Davlatlararo standart 
 
O‘z DSt – 
O‘zbekiston Respublikasi davlat standarti
O‘z DSN
– O‘zbekiston davlat standart namunasi.