Mashg‘ulot turi: ma’ruza Mavzu: Islom dini va ta’limoti Mavzu rejasi

 
 
Islom ta’limoti.
Islom
so‘zi arabcha – 
Allohga o‘zni topshirish
, 
itoat etish
, 
taslim bo‘lish
, 
bo‘ysunish
ma’nolarini beradi. Islom dini ta’limoti bo‘yicha, 
Muhammad payg‘ambar avvalgi payg‘ambarlar (O‘rta Er havzasi sivilizatsiyasi 
ichida ma’lum bo‘lgan) ishini davom ettirgan, ular dinini qayta tiklagan, 
qiyomat
oldidan yuborilgan oxirgi payg‘ambar (Xotam al-anbiyo’) – nabiy va rasul deb tan 
olinadi.
Islom dini ichidagi uch asosiy oqimlardan biri bo‘lgan sunniylikda IX asrga 
kelib 
besh arkon
(rukn – arabcha «ustun» ma’nosini anglatadi) haqidagi ta’limot 
shakllanadi. Ko‘pchilik ulamolar fikricha, ular quyidagilar: 
1.
 
imon; 
2.
 
namoz (arabcha – salot); 
3.
 
zakot; 
4.
 
ro‘za (arabcha – savm); 
5.
 
hajj; 
 
Imon.
Imon masalasida islomda (
ahl as-sunna, shi‘alar, xavorijlar
ichida) 
avvalgi davrda turli maktablar vujudga kelib, ular shu kungacha rivojlanib 
kelmoqdalar. Ba’zi ta’limotlar (masalan, 
mu’tazila, murji’a
) yo‘qolib, yangi 
teologik maktablar paydo bo‘lgan. SHuningdek, ko‘p hollarda alohida olingan 
mashhur mutafakkir-ulamoning shaxsiy yo‘li (
mazhabi
) ancha xususiyatlarga ega 
bo‘ladi. 
Ahl as-sunna va-l-jamoa
ichida klassik davrda ikki asosiy maktab – 
moturidiylar
va 
ash’ariylar
kuchli mavqega ega bo‘ldilar. Masalan, 
moturidiylar
nazdida aqida masalalarida quyidagicha fikr mavjud: 
«Imon» so‘zining lug‘aviy ma’nosi 
ishonmoq, tasdiqlamoq
bo‘lib, istilohda esa 
Lo iloha illa-lloh, Muhammadun rasululloh
(«Allohdan o‘zga ilohiyat yo‘q va 
Muhammad – Allohning payg‘ambari») 
kalimasini
til bilan aytib (
al-iqror bi-l-
lison
), dil bilan tasdiqlash (
at-tasdiq bi-l-qalb
) demakdir. Mazkur ta’limot 
boshqalaridan 
imon
masalasida 
amal
ni alohidalashi bilan farqlanadi. Imonning etti 
sharti bor. Ular:

---

7 
–