Axborot texnologiyalari, tarmoqlar va telekommunikatsiyalar

TALABALARNI KASBGA YUNALATIRIB OʻQITISHDA 
FOYDALANILADIGAN DASTURIY VOSITALARNING QIYOSIY 
TAHLILI 
Hayitov Bahodir Yusufovich 
TATU Qarshi filiali “Dasturiy injiniring” kafedrasi o‘qituvchisi. 
[e-mail]
 
 
Annotatsiya. 
Ushbu maqolada ikkinchi tartibli chiziqli bir jinsli o‘zgarmas 
koeffitsiyentli differensial tenglamalarni ta’lim texnologiyalari va dasturiy 
vositalardan foydalanib yechish usullari keltirilgan, shuningdek, “Dasturiy 
injiniring” bakalavriat ta’lim yo‘nalishi talabalarini kasbiy faoliyatga tayyorlashda 
matematika va dasturlash fanlarini integratsiyalashishning qiyosiy tahlili ko‘rsatib 
o‘tilgan. 

---

International scientific conference "INFORMATION TECHNOLOGIES, NETWORKS AND 
TELECOMMUNICATIONS" ITN&T-2022 Urgench, 2022y April 29-30 
663 
Ta’lim metodlaridan foydalangan holda aniqlansa, 
talabaning 
tasavvurida, differensial tenglama yechmini topish va ikkinchi tartibli o‘zgarmas 
koeffitsiyentli, bir jisli, chiziqli differensial tenglama yechimini dasturiy vositalar 
orqali topish talabalarda bilim va ko‘nikmalarni oshishiga xizmat qiladi. 
Axborot kommunikatsiya texnologiyalari ta’lim jarayonining sifatini, 
bo‘lajak mutaxassislarining nazariy va amaliy salohiyatini, kompetentliligini 
oshirishni ta’minlovchi instrumental, zamonaviy o‘qitish texnologiyasining asosi 
bo‘lib xizmat qilmoqda. Hozirgi paytda har qanday kasb egasi axborot 
kommunikatsiya texnologiyalarining (AKT) turli tuman usul va metodlaridan 
kasbiy faoliyati doirasida samarali foydalanishi zarur. 
O‘quvchilarning kasbiy tayyorgarligini oshirishda fanlar integratsiyasini 
qo‘llab masalani yechishda dasturiy vositalarning qiyosiy tahlili juda muhim 
hisoblanadi, shu boisdan differensial tenglama yechimini Maple paketi va C++ 
dasturlash tillari orqali yechish va bu yechimni topishda talabalarda qaysi paket 
yoki dasturlash tildan foydalansa kasbiy tayyorgarligi oshiriladi. 
Shu sababli ikkinchi tartibli chiziqli bir jinsli o‘zgarmas koeffitsiyentli 
differensial tenglamani qaraylik, bu yerda 
p
, 
q 
−
o‘zgarmas haqiqiy sonlar. 
y 
+ 
py
+
qy 
=
0 
(1) 
Talabalarni loyihalash faoliyatiga tayyorgarligini fanlararo integratsion 
o‘qitish asosida differensial tenglamaning yechimini C++ dasturlash tilida topishni 
ko‘rsatib o‘tamiz. Buning uchun quyidagi algoritmik ketma-ketlik bajarilishi 
kerak: 
1)
Blok sxemani tuzish; 
2)
Algoritmlash; 
3)
Dasturlash; 
Demak ikkinchi tartibli chiziqli bir jinsli o‘zgarmas koeffitsiyentli 
differensial tenglama yechimini topishning algoritmini keltiramiz (1-rasm): 

---

International scientific conference "INFORMATION TECHNOLOGIES, NETWORKS AND 
TELECOMMUNICATIONS" ITN&T-2022 Urgench, 2022y April 29-30 
664