Termiz davlat universiteti botanika kafedrasi «biotexnologiya»

Nazariy qism:
Hujayralarda biokimyoviy reaksiyalarni katalitik fermentlarni tezligini 
oshirish yo’li bilan aktivlashtirish asosan 2 xil usulda olib boriladi: 
Fermentlar molekulasiga sekund va minutlar mobaynida individual ta’sir etishi. 
Jarayonlarni sintezi va parchalanishini tezligini idora etadigan bir qancha 
muxitlarning minutlari va soatlar mobaynida ta’sir etishi. 
Xar ikkala mexanizmning muxim prinsipi qaytma aloqa prinsipini boshqarishdan 
iborat. 
Xar bir metabolitik jarayonni boshkarishni oddiy usuli muxitga kofaktorlarni ta’sir 
ettirishga asoslangan. Agar muxit konsentratsiyasi kamaytirilsa muxit reaksiyasi 
tezlashadi, aks xolda metabolitik yul tezlashadi.Genetik monipulyatsiyadagi seleksiya 
ishlari 
konsentratsiyani 
oshirishga 
asoslangan. 
Metabolizm 
jarayonlarini
boshkarishning eng kulay usuli fermentlar aktivligini kayta boglanish prinsipini
boshkarishga asoslangan. Birok, biosintez jarayonida konsentratsiyasini va aktivligini 
pasaytiradi va oxirgi maxsulotni sintez bulishini tuxtatadi. Shunday kilib, biosintez 
jarayonining tezligi oxirgi maxsulotning talab kilinishiga boglik. Agarda triptofanni 
biosintez jarayonida muxitga kushilsa jarayon to’xtaydi.Fermentlarning aktiv va passiv 
formasi, oqsillar bilan kimyoviy gruppalarning kovalent bog’lanishiga ham bog’liq. 
 

---

1-tajriba 
Ishni bajarish tartibi: 
Spektrofotometrning kyuvetasi 0,4 ml substrat aralashmasi (D-glyukoza, MgCl2 va 
ATF) 0,1 ml NADF eritmasi, 0,01-0,04 ml glyukoza-6-fosfat degidrogenaza bo’lgan 
eritma, tris-HCl buferining 50 mM li eritmasidan qo’shib, umumiy hajmi 3 ml ga 
yetkaziladi va yaxshilab aralashtirilgandan keyin unga 0,01-0,02 ml amilolitik 
eritmasini qo’shish orqali reaksiya boshlab yuboriladi. Reaksiyaning boshlanishi 
sekundlarda qayd qilinadi va 340 nm da, har sekund oralig’ida optik zichlikning oshib 
borishi kuzatiladi. Ajratib olingan ferment preparatini solishtirma faolligi sarhisob 
qilinadi. 
Oqsil miqdorini spektrofotometrik yo’l bilan 280 nm da konsentratsiyasi 1,0 mg/ml 
bo’lganda ko’rsatkichi 0,9 ga tengligiga qarab aniqlanadi.