Ўзбекистон республикаси ќишлоќ ва сув хўжалиги вазирлиги

6-ilova 
Boshqaruv hisobining metodlari bo„yicha ta'riflar

---

254 
№ 
Olimlarning 
F.I.Sh. 
Ta'riflarning mazmuni 
1. 
Bir guruh 
olimlar 
Boshqaruv hisobi metodlariga buxgalteriya hisobining 
metodlari (schyotlar va ikkiyoqlama yozuv, inventarizasiya, 
hujjatlashtirish, balans, hisobot), statistika metodlari (indeks 
metodi, guruhlash va umumlashtirish, nazorat schyotlarini 
ishlatish), iqtisodiy tahlil metodlari (omilli tahlil, korxona 
moliviy holatining tahlili), matematika metodlari (korrelyasiya, 
chiziqli dasturlash), strategik va tezkor rejalashtirish metodlari 
(rejalashtirish, byudjetlashtirish, me'yorlashtirish, limitlashtirish), 
imitasion modellashtirish kiradi 
2. 
Baxrushina V. 
Boshqaruv hisobi metodlariga buxgalteriya hisobi metodining 
elementlari, indeks metodi, iqtisodiy tahlil usullari va matematik 
metodlarni qo‗shish kerak 
3. 
Nikolaeva O., 
Shishkova T. 
Boshqaruv hisobi tannarxni kal'kulyasiyalash va xarajatlarni 
boshqarish, uzoq muddatli rejalashtirish va byudjetlashtirish, 
byudjetlar bajarilishini nazorat va tahlil qilish, chetga chiqishlar 
bo‗yicha boshqarish, boshqaruv qarorlari qabul qilish uchun 
ma'lumotlar tayyorlash kabi metodlarni o‗z ichiga oladi 
4. 
Bir guruh 
olimlar 
Boshqaruv hisobi metodining an'anaviy elementlariga 
schyotlar va ikkiyoqlama yozuv, inventarizasiya, hujjatlashtirish, 
balans, hisobot, baholash va kal'kulyasiya kiradi. Biroq, bu 
elementlarning ba'zi birlarini boshqaruv hisobida mazmuni 
o‗zgaradi. Boshqaruv hiso-bining o‗ziga xos metodlari tarkibiga 
esa quyidagilarni kiritish mumkin: 
- 
byudjetlashtirish, bu shunday jarayonki, uning yordamida 
korxonalarni sotish, ishlab chiqarish, moliya, investisiya 
bo‗yicha imkoniyatlari tahlil qilinadi; faoliyatining asosiy 
ko‗rsatkichlari prognoz qilinadi; erishilgan natijalar belgilangan 
kriteriyalar bilan solishtirilib baholanadi; 

---

255 
- 
statistik va regressiya tahlili, sonli integrallash, 
optimallashtirish metodlari, stoxastik hisoblash, ko‗p omilli tahlil 
va boshqalarni o‗z ichiga oluvchi ma'lumotlarni umumlashtirish 
va izohlashning miqdoriy metodlari; 
- 
rivojlanishning haqiqiy va prognoz parametrlarini 
umumlashtirishga yo‗naltirilgan boshqaruv jarayoni haqidagi 
ma'lumotlarni bir tizimga solish 
5. 
Bir guruh 
olimlar 
Boshqaruv hisobining metodlari turlichadir, chunki u o‗zida 
ko‗pgina: hisob (tezkor, buxgalteriya, statistika), tahlil, nazorat, 
strategik va tezkor rejalashtirish va boshqarish, korxona 
iqtisodiyoti, statistika, matematika kabi fanlarning metodlarini 
birlashtiradi 
6. 
Nikolaeva S. 
Boshqaruv hisobida turli fanlar: hisob (tezkor, buxgalteriya, 
statistika), tahlil, nazorat, strategik va tezkor rejalashtirish va 
boshqarish, korxona iqtisodiyotining metodlaridan foydalaniladi 
7. 
Chernova V. 
Boshqaruv hisobida turli fanlar metodlari, ayniqsa matematik 
metodlardan (shu jumladan, imitasion modellashtirishdan) keng 
foydalaniladi 
8. 
Karpova T. 
Boshqaruv hisobi metodi o‗z ichiga korxonaning ob'ektlarini 
qayd etishning turli usul va tartiblari majmuasini oladi 
9. 
Mishin Yu. 
Boshqaruv hisobi metodini korxona axborot tizimida ishlab 
chiqarish hisobi ob'ektlari holatini aks ettirishda turli usul va 
tartiblarni qo‗llash sifatida ta'riflash mumkin 
10
. 
Mizikovskiy I. 
Boshqaruv hisobi metodi xo‗jalik sub'ekti tomonidan o‗z 
faoliyatidan foyda olish maqsadida xarajatlarni boshqarishning 
axborot ta'minotini usul va tartiblari majmuasini o‗z ichiga oladi 
11
. 
B.Mahsudov 
Boshqaruv hisobida buxgalteriya hisobining metodlaridan 
tashqari statistika, iqtisodiy tahlil va iqtisodiy-matematik 
metodlar, kompleks iqtisodiy tahlilning eng asosiy bo‗limlaridan 

---

256 
biri bo‗lgan parametrik tahlil, firmalararo taqqoslash, sifatli 
guruhlash, raqobat razvedkasi va marketing tadqiqotlari uslublari 
ham ishlatiladi.