Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot

---

 
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI 
AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI 
RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI 
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT 
TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI 
QARSHI FILIALI 
 
 
 
KOMPYUTER INJINIRINGI FAKULTETI
DI 11-20-GURUH TALABASINING 
“ 
KOMPYUTER TARMOQLARI 
”

FANIDAN TAYYORLAGAN 
 
4-MUSTAQIL ISHI
Bajardi: 
 
 
 
 
 

Ziyotov Jobir

 
Qabul qildi:
Zohirov Qudrat
 
 
 
 
 
QARSHI-2022 
 

---

Reja: 
1.
ATM, ISDN, xDSL texnologiyalari.
2.
Global tarmoqlar (WAN) va ularning qurilish usullari.
3.
WAN tarmoqlarida qo‘llaniladigan standar texnologiyalar.
4.
Mobil tarmoqlar.
5.
3G, 4G va 5G texnologiyalari 
ATM, ISDN, xDSL texnologiyalari. 
ATM
(inglizcha: 
Asynchronous Transfer Mode - 
ma'lumotlarni uzatishning 
asenkron usuli. Bu texnologiyasi keng tarmoqli ISDN (B-ISDN) tarmoqlari deb 
nomlangan integratsiyalangan xizmatlar tarmoqlarining yangi avlodi uchun yagona 
universal transport sifatida ishlab chiqilgan. Ishlab chiquvchilarning rejalariga ko’ra, 
ATM tomonidan taqdim etiladigan bir xillik, bitta transport texnologiyasi bir nechta 
quyidagi imkoniyatlarni ta’minlay olishidan iborat bo’ladi, ya’ni ushbu 
texnologiyani iloji boricha ko’p qirrali qilish maqsad qilingan edi: Bir xil transport 
tizimida kompyuter va multimediya (ovoz, video) trafigi kechikishlarga sezgir va 
har bir trafik turi uchun xizmat ko’rsatish sifati uning ehtiyojlariga mos 
keladi.O’nlab megabitdan sekundiga bir necha gigabitgacha bo’lgan ma’lumotlar 
uzatish tezligining ierarxiyasi, muhim vazifalarni bajarish uchun kafolatlangan 
o’tkazish qobiliyatiga ega. 
1-rasm: 
Asinxron uzatish rejimi (ATM) 
Asenkron uzatish rejimining texnologiyasining asosiy g’oyasi ancha oldin 
ilgari surilgan edi - bu atama Bell Labs tomonidan 1968 yilda paydo bo’lgan. O’sha 
paytda ishlab chiqilgan asosiy texnologiya TDM texnologiyasi bo’lib, u sinxron 
kommutatsiya texnikasiga ulangan kadrdagi baytlarning tartib raqamiga asoslangan 

---

edi. Sinxron uzatish rejimi (STM) texnologiyasi deb ham ataladigan TDM 
texnologiyasining asosiy kamchiliklari kanallarning umumiy tarmoqli kengligini 
subkannellar o’rtasida qayta taqsimlashning mumkin emasligidir. Subkanalda 
foydalanuvchi ma’lumotlari uzatilmaydigan vaqt oralig’ida, jamlangan kanal hali 
ham nollarga to’ldirilgan ushbu kanalning baytlarini uzatadi. Subkanalning tanaffus 
vaqtlarini yuklashga urinishlar har bir subkanalning ma’lumotlari uchun sarlavha 
kiritish zarurati tug’diradi. Statistik TDM (STDM), bo’sh vaqtlarni boshqa 
subkannellardan keladigan trafik to’lqinlari bilan to’ldiradigan oraliq texnologiya 
subkanal raqamini o’z ichiga olgan sarlavhalarni kiritadi. Shu bilan birga, 
ma’lumotlar komp’yuter tarmoqlarining paketlariga o’xshash paketlarda hosil 
bo’ladi. Har bir paket uchun manzilning mavjudligi uni asenkron ravishda uzatishga 
imkon beradi, chunki boshqa pastki kanallarning ma’lumotlariga nisbatan 
joylashuvi endi uning manzili emas. Bitta subkanalning asinxron paketlari boshqa 
subkannelning bo’sh vaqt jadvallariga kiritiladi, ammo ular o’zlarining manzillari 
bo’lganligi sababli ushbu subkanal ma’lumotlari bilan aralashtirilmaydi.