II. Zamonaviy fan va ta’lim-tarbiya: muammo, yechim, natija
http://interscience.uz/
150
matnidagi ayrim atamalar (“ta ortiq”, ”ta kam”, “marta ortiq, ” “marta kam”)ning o‘z o‘rnida
ishlata bilmaslik oqibatida sodir bo‘ladi. Masalan, “Nargizada 15 ta daftar bor. Uning daftarlari
Azizaning daftarlaridan 5 ta ortiq. Azizada nechta daftar bor?” Bu masalani o‘quvchi yechayotga
15ga 5ni qo‘shadi va “Azizaga 20 ta daftar bor ” degan noto‘g‘ri yechimni aytadi. Bunday xatoga
yo‘l qo‘yilishi sababi, u “ta ortiq” desa “qo‘shamiz” degan fikrga asoslanadi. Bunday “bilvosita”
ko‘rinishdagi masalalarni “bevosita” ko‘rinishga keltirib yechish, har doim ham “ta ortiq” desa
qo‘shish amalini bajarish to‘g‘ri bo‘lavermasligi ko‘rsatiladi.
O‘quvchilar masala Yechimlari izohlansa, masala javobi to‘liq yozilishi kerak.
Javobini yozishda ham xato qilishadi. Agar masala javobi qisqa, masala yechimlari
izohlanmasa masala O‘qituvchi doimo yurt va uning ravnaqi uchun xizmat qiladigan yoshlarni
tarbiyalaydi. Shunday ekan, o‘qitiladigan va o‘rgatiladigan har bir fan va elementga alohida e`tibor
berish lozim. Zero masalani to‘g‘ri va aniq ishlashga o‘rganish, mantiqiy tafakkurni
rivojlantirishga xizmat qiladigan asosiy vosita sanaladi. Fikrimiz so‘ngida S. Kovalning quydagi
fikrini keltirishni joiz deb bildik: “Masala – go‘yoki bir qal’a uning yechilishi g‘olib uchun
mukofotdir”.
BOSHLANG’ICH TA’LIMDA INTEGRATSIYANING O’RNI
Masharipova Sayyora Shoxnazarovna
Urganch shahar 19- sonli IDUM ning Boshlanģich sinflar bòyicha direktor òrinbosari,
Abdullayeva Nargiza Nuraddinovna
Urganch shahar 19- sonli IDUMning boshlanģich sinf òqituvchisi.
Boshlang’ich sinflarda fanlarni integratsiyalash dars samaradorligini oshiradi, vaqtdan
unumli foydalanishga olib keladi, darsni chuqur o’zlashtirishga yordam beradi.
Hozirgi vaqtda ham integratsiya muammosiga alohida e’tibor qaratilmoqda. O’sib
kelayotgan yosh avlodni komil inson qilib tarbiyalash azal-azaldan milliy pedagogikamiz oldida
turgan eng dolzarb vazifalardan biri bo’lib kelgan. Bu ma’suliyatni ado etish birinchi navbatda
boshlang’ich sinf o’qituvchilari zimmasiga yuklangan. Barchamizga ayonki, boshlang’ich sinf
o’qituvchisi o’z kasbini chin fidoyisi, bilimdoni, jonkuyar, ijodkor - ajoyib ustoz bo’lsagina,
maktabga ilk qadam qo’ygan murg’ak qalblar ta’lim tarbiyasining poydevori pishiq va puxta
bo’ladi.
Boshlang’ich ta’limda integratsiyani bir- biriga nisbatan yaqin fanlari ni birlashtirish asosida
ko’rish maqsadga muvofiq.
Boshlang’ich ta’limda ona tili, o’qish, odobnoma, tabiatshunoslik darslarini integratsiyalash
mumkin. Chunki bunday darslar o’quvchilarni ijod qilishga, mustaqil fikirlashga o’rgatadi.
Jamiyatimizda ma’naviy - ma’rify ishlarni yukdak darajaga ko’tarish orqali barkamol
insonlarni voyaga yetkazishga e’tibor berilmoqda. Qomusiy olim, bobokalonimiz Abu Rayhon
Beruniy yoshlarni ilmga o’gatish jarayonida aqliga va bilimiga tayanish lozimlig ni aytib , shunday
deydi: “ Til kishilar orasidagi aloqa va fiki r almashinuvi vositasiga emas , balki , til barcha
fanlarning asosini o’rganish kalitidir”.
Respublikamizda olib borilayotgan ta’lim islohatlari – “Kadrlar Tayyotlash Milliy dasturi”
ning hayotga tadbiq etilishili bobomiz Beruniyning bashorati tog’ri ekanligidan dalolat berib
turibdi.
Biz ajdodlarimiz merosiga nazar tashlar ekanmiz, ularning til ilmining barcha qonun -
qoidalariga amal qilgan holda, ravon ijod etilganligiga guvoh bo’lamiz. Ulug’ ma’rifatparvar
Abdulla Avloniy “Bolalarda f ikrlash iqtidorini hosil qilishda fikr tarbiyasi benihoya zarur va
muqaddas vazifadir” deb ta’rif berganlar.
Ta’lim mazmuni o’quv fani sifatida ona tili faniga qo’yilgan vazifalar ko’p qirrali bo’lib,
o’quvchilarni aqliy va nutqiy rivojlantirishga, ularning atrof - muhit haqidagi bilimlarini
kengaytirishga, ahloqiy tarbiyalashga, bilimlarni o’zlashtirishga ongli o’qish va yozish
Do'stlaringiz bilan baham: |