Техника фанлари

2.ASOSIY QISM 
So'nggi yillarda binolarning energiya samaradorligini oshirish qurilish sohasini rivojlantirishning 
asosiy yo'nalishlaridan biriga aylandi. Xorijiy davlatlarda ekspluatatsiya qilinayotgan binolarning 
issiqlik muhofazasini yaxshilash bo'yicha ishlarning boshlanishi 70-yillarning energetik inqirozi 
natijasida yuzaga keldi va 1976 yildan buyon aksariyat xorijiy mamlakatlarda binolarning issiqlik 
muhofazasi darajasi 2-3,5 marta oshdi. Ishlatiladigan issiqlik izolyatsion materiallarga talablar 
doimiy ravishda oshib bormoqda, tashqi yopiq inshootlarning issiqlik o'tkazuvchanligi me'yorlari 
kuchaytirilmoqda. 
Binolardagi energiya- isitish, shamollatish, issiq suv ta'minoti, gaz ta'minoti, yoritish va boshqa 
inson ehtiyojlari uchun sarflanadi. Xarajatlarni "birlamchi energiya" tushunchasi yordamida 
taqqoslash maqsadga muvofiqdir [2]. Shunday qilib, iste'molchiga etkazib beriladigan energiya 
birligiga birlamchi energiyaning harajatlari: 
- ko'mir - 1,02 ... 1,03; 
- tabiiy gaz - 1,06 ... 1,15; 
- elektr energiyasi - 3.45 ... 3.75. 
Ushbu koeffitsientlarga asoslanib, masalan, O'zbekistondagi ko'p qavatli turar-joy binolarida 
energiya sarf-xarajatlarining ulushi quyidagicha: 
- isitish va shamollatish - 33,5%; 
- issiq suv ta'minoti - 40,3%; 
- gaz ta'minoti - 12,2%; 
- quvvat sarfi - 14,0% 
Jami - 100,0% 
Natijada, isitish va shamollatish energiya iste'molining uchdan bir qismini tashkil qiladi. Ushbu holat 
isitish tizimlarini takomillashtirishda fuqarolik binolarining energiya samaradorligini oshirish 
yo'llarini izlash muhimligini ta'kidlaydi. 
Issiqlik yo'qotishlarini tashqi to'siqlar orqali taqsimlash ham qiziqish uyg'otadi. O'zbekiston 
sharoitida, tashqi to'siqlar turlari bo'yicha (ko'p qavatli turar-joy binolari uchun) issiqlik uzatishning 
issiqlik yo'qotishlarini quyidagi foizli taqsimoti amalga oshiriladi: 
- devorlar - 45%; 

---