Integrallashgan tizimi

2.
 
Innovatsion loyihalarda risklarni sifat va miqdor jihatdan tahlil 
qilish 
Risklarni sifat tahlili - bu loyiha bo‘yicha kutilishi mumkin bo`lgan 

---

asosiy risklami aniqlash, loyihani amalga oshirishda uning oqibatlarini 
o‘rganish va risklami pasaytirish yo`llarini (tadbirlarini) aniqlashdan iborat. 
Innovatsiyalarni sifat jihatdan tahlil qilishning o‘ziga xos xususiyati uni 
miqdoriy natijalar sifatida aks ettirishidadir. Loyihaviy risklarning sifat 
tahlilini o`lkazish jarayonida loyiha bo‘yicha aniq risk turlari aniqlanadi, 
ularni paydo bo`lish sabablari o‘rganiladi, risklarni pasaytirish yuzasidan 
tavsiyalar va loyihani amalga oshirish oqibatlari tahlil qilinadi. 
Risklarning miqdoriy tahlili esa risklilik nuqtai nazaridan loyiha 
bo‘yicha bir qator omillarning o‘zgarishi natijasida loyiha samaradorligi 
mezonlarining o‘zgarishini o‘rganishdan iboratdir. 
Loyihaviy risklarning miqdoriy tahlilini o`lkazish loyihaning hisob-
kitoblariga asoslaniladi. Miqdoriy tahlilning asosiy vazifasi loyiha 
samaradorligi mezonlariga asosan riskli omillarning o‘zgarishi ta’sirini 
miqdor jihatdan o`lchashdan iborat bo`lib, miqdoriy tahlil risklarni loyiha 
natijalariga son o`lchovida ko‘rsatib beradi. Bunday tahlil turida matematik 
mo`lellar, ehtimollar nazariyasi, statistik usullar qo`llaniladi. 
Miqdoriy tahlilning kamchiliklari: u katta hajmdagi ma’lumot, vaqt va 
aniq bilim talab qiladi, ammo bu tahlil turi aniq o`lchovli ma’lumot beradi. 
Miqdoriy tahlil quyidagilarni o‘z ichiga qamrab oladi: 
-
statistik ko‘rsatkichlar (dispersiya, variatsiya va boshqalar); 
-
sezgirlik usuli (bitta risk omili o‘zgarishining loyiha samaradorligi 
mezonlarining o‘zgarishiga bogdiqligini tadqiq qilish); 
-
zarasizlik nuqtasini aniqlash usuli; 
-
ssenariylar usuli; 
-
Monte-Karlo usuli; 
-
diskontlash stavkasini o‘zgartirish usuli va boshqalar. 
O`latda, risk tahlili quyidagi ketma-ketlikda amalga oshiriladi: 
-
birinchi bosqichda muayyan turdagi riskning ko‘payishi yoki 
kamayishiga ta’sir etuvchi ichki va tashqi omillar aniqlanadi; 
-
ikkinchi bosqichda aniqlangan omillar tahlili o`lkaziladi; 

---

-
uchinchi bosqichda quyidagi ikki usul (yondashuv) asosida 
moliyaviy nuqtai nazardan aniq ko‘rinishdagi risk tahlili olib boriladi: a) 
loyihaning moliyaviy ahvoli (likvidligi)ni aniqlash; b) investitsiya 
loyihasida ishtirok etishning iqtiso`liy jihatdan maqsadga muvofiqligini 
(moliyaviy mablag‘lar qo‘yilmasining samaradorligini) aniqlash; 
-
to‘rtinchi bosqichda riskning tanlangan darajasi bo‘yicha alohida 
operatsiyalar tahlili o‘tkaziladi; 
-
beshinchi bosqichda risk oqibatida kutilishi mumkin bo‘lgan 
yo‘qotishlar hajmi aniqlanadi; 
-
oltinchi - so‘ngi bosqichda, ko‘rib chiqilayotgan loyihada 
qatnashish bo‘yicha ijobiy qaror qabul qilingan hollarda riskni yo‘qotish 
yoki pasaytirish bo‘yicha kompleks chora-tadbirlar ishlab chiqiladi. 
O`latda, bunday vaqtlarda turli xil yo‘qotishlarga tayyor turish uchun 
oldindan xavfsizlik zahirasi tashkil etilishini ham ko‘rib chiqish mumkin.