Я. Алиев – тдиу “Саноат иқтисодиёти” кафедраси доценти, и ф. д

Маҳсулот сифатини таъминлаш
ишлаб чиқариш босқичида 
амалга оширилади. Бу ерда маҳсулот сифати маҳсулотни тайёрлаш 
меъёрий-техникавий ҳужжатлар, жиҳозлар, ускуна ва асбоблар, 
олинадиган хомашё, материал ва жамловчи буюмлар сифати билан 
аниқланади. Ишлаб чиқарилган маҳсулот сифатини баҳолаш мезони 
сифатида амалдаги техникавий-иқтисодий кўрсаткичлар лойиҳа 
ҳужжатларда, яъни биринчи босқичда кўзда тутилган мос 
кўрсаткичларга мувофиқлик даражаси хизмат қилади. 
Ишлаб чиқарилган маҳсулотнинг сифатини сақлаб туриш 
айланиш ва сотиш, фойдаланиш ёки истеъмол ҳилиш босҳичларида 
амалга оширилади. Маҳсулот айланиши ва сотилиши сифати сақлаш 
ва транспортлаш сифатларидан йиғилади. Фойдаланишдаги маҳсулот 
сифатига келганда, у фойдаланиш ва таъмирлаш ҳужжатлари, 
фойдаланиш ва таъмирлаш жиҳозлари, эҳтиёт қисмлар ва 
сарфланадиган материаллар сифатларига ҳамда фойдаланувчи ва 
таъмирловчи ходимлар малакасига боғлиқ. Фойдаланишда маҳсулот 
сифатини баҳолаш мезони унинг кўрсаткичлари илова қилинган 
техникавий ҳужжатларда қайд қилинган мос кўрсаткичларга, яъни 
қондириши зарур бўлган амалий эҳтиёжларга мувофиқлиги 
даражасидир. 
Маҳсулот сифатига илмий тадқиқотлар, конструкторлик 
технологик ишланмаларда асос солинади, фойдаланишда эса улар 
рўёбга чиқади.
Маҳсулот сифатини жорий қилиш, таъминлаш ва сақлаб 
туришнинг асосий босқичларини тавсифловчи "сифат сиртмоғи” 
мавжуд. Бу босқичларга: 

маҳсулотга бўлган талаблар, маҳсулотнинг техникавий 
даражаси ва сифатини олдиндан кўриш (маркетинг тадқиқотлари); 

илмий-техникавий тараққиёт ютуқларини ҳисобга олган 
ҳолда олий сифат даражасини шакллантириш, меъёрий-техникавий 
ҳужжатларни тайёрлаш;

ишлаб чиқарувчи корхона имкониятларини таҳлил қилиш; 

---

95 

сифатли хом ашё, материал, жамловчи буюмлар билан 
моддий-техникавий таъминлаш; 

ишлаб чиқаришни техникавий тайёрлаш, технологик 
жараёнларни ишлаб чиқиш, жиҳоз, ускуна ва асбоблар билан 
таъминлаш; 

тегишли меъёрий-техникавий ҳужжатлар ва стандартларга 
мувофиқ маҳсулотни ишлаб чиқариш; 

техникавий назорат ва синаш, тайёрлаш сифатни баҳолаш; 

тайёр маҳсулотни сотиш, маҳсулотни сақлаш, транспортлаш 
ва сотиш жараёнларида унинг сифатини сақлаб қолиш; 

тайёр маҳсулотни монтаж қилиш ва ундан фойдаланиш, 
хизмат қилиш ва таъмирлаш, сифатини таъминлаш, истеъмолчи 
маҳсулот сифати билан қониққанлиги даражасини баҳолаш. 
Маҳсулот ҳаётий циклининг охирги босқичи уни фойдаланишга 
тиклаш (утилизация) ва қайта тикланган моддалардан тўлиқ 
фойдаланишдир.