Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi toshkеnt moliya instituti

VIII bob. XALQARO QIMMATLI QOGʻOZLAR BOZORI 
 
8.1. Xalqaro qimmatli qogʻozlar bozori iqtisodiy mohiyati, qoʻllanish 
xususiyatlari va turlari 
Emitentlar faoliyatining kengayib borishi natijasida ular tomonidan 
chiqarilgan qimmatli qogʻozlarning xorijiy mamlakatlarda ham muomalada 
boʻlishi bugungi kunda koʻplab mamlakatlarda oddiy holatga aylandi. Bunda 
“moliya bozorining globallashuvi kuchayishi muhim tendensiyaga aylangan”
35
. 
Hattoki, maʼlum bir mamlakat yoki kompaniyalar oʻz qimmatli qogʻozlarini xorijiy 
valyutada emissiya qilib mamlakat ichida emas balki xorijiy davlatlarda 
joylashtirish amaliyotlari ham tez-tez kuzatilayotgan holatlardan biridir. “1980 
yilgacha amerika moliya bozori AQSHdan tashqaridagi moliya bozoridan kattaroq 
edi, lekin oxirgi yillarda bu holat barham topgan”
36
. Bunday amaliyot birinchi 
marta Amerika qoʻshma shtatlari emitentlari tomonidan oʻz qimmatli qogʻozlarini 
Yevropada joylashtirishda roʻy berganligi sababli xorijda xalqaro miqyosda 
joylashtiriladigan qimmatli qogʻozlarga nisbatan yevroqogʻozlar tushunchasi 
qoʻllaniladi.
Yevroqogʻozlar – xorijiy investorlar oʻrtasida joylashtirish maqsadida 
emitent 
uchun 
xorijiy 
valyutada 
chiqariladigan 
qimmatli 
qogʻozlardir. 
Yevroqogʻozlar muomalasi xalqaro darajada muomalada boʻlishi bois xalqaro 
qimmatli qogʻozlar deb ham yuritiladi. Yevroqogʻozlarning asosiy turlari 
quyidagilar (-rasm). 
8.1-rasm. 
Yevroqogʻozlar turlari 
Yuqorida keltirilgan yevroqogʻozlar turlarining har biri iqtisodiy mohiyatiga 
toʻxtalib oʻtamiz. 
Yevroaksiyalar
– kompaniyalar, umumiy holda transmilliy kompaniyalar, 
banklar, investitsion fondlarning ham milliy bozorda, ham boshqa mamlakatlar 
35
Frederic S.Mishkin, Stanley G.Eakins. Financial markets and institutions. – 7th ed. – USA: Pearson, 2012.– P. 20. 
36
Frederic S.Mishkin, Stanley G.Eakins. Financial markets and institutions. – 7th ed. – USA: Pearson, 2012.– P. 20.