Ф. М. Аюпова, Ю. К. Жабборова г и н е к о л о г и я

Бачадоннинг оғиши
Ю қорида айтилганидек, нормал(типик) ҳолатда бачадон anteversio вази- 
ятида ётади. Аммо, чаноқ деворларига нисбатан олинганда шу вазият бирон 
томонга турлича ўзгариши м умкин: бачадоннинг олдинга қараб ҳадцан та- 
ш қари оғиш и патологик антиверзия, орқага оғиш и ретроверзия, ён томонга 
(ўнгга ёки чапга) оғиш и латероверзия деб аталади.Бачадоннинг патологик 
оғиш 
с а б а б л а р и
жуда турли- тумандир: бачадонни ушлаб турувчи аппарат 
(бойламлар)нинг етарли тараққи й этм аганлиги, инф антилизм (бунда думға- 
за-бачадон бойлам ларининг туғма хасталиги қайд қилинади), ҳар хил ўсма- 
лар, сум каланган қорин экссудатлари ва ниҳоят, яллиғланиш жараёнлари 
шулар ж умласидандир. Патологик антеверзияда аёл ти кк а турганда бачадон 
туби бачадон бўйнидан пастда қолади, бачадон бўйни нормал ҳолатдан тафо- 
вут қилиб, юқорига ва орқага йўналган бўлади. Қорни осилиб кетган ҳомила- 
дор аёлларда бачадоннинг олдинги девори қовуқнинг орқа пардасига ёпиш иб 
кетганда ва чурра туш ганда бачадон антиверзияси кузатилади.
Б ач ад он н и н г оғиш лари дан ретр о вер зи я н и н г аҳам ияти муҳим роқ. Бун- 
да бачадон туби ю қорига ва орқага, бачадон бўйни эса пастга ва олди нга 
қараган бўлади.
Аёл туққан идан кейин ва операциядан сўнг узоқ вақт чалқанча ётиш и 
натиж асида бачадон ретроверзияси келиб чиқади. Баъзан ўсмалар пайдо бўл- 
ганда, бачадоннинг туғрукушн кейинги тескари эволю цияси нотўғри бўлган- 
да, қовуқ тўлиб кетганда, қин деворлари пастга тушганда ва, ниҳоят, қовуқ 
билан бачадон ўртасидаги б ўш лиққа ичак қовузлоқлари туш иб қолганда (шу 
сабабли қорин инидаги босим бачадоннинг олдинги деворига таъсир этади) 
бачадон танасини нг оғирлиги сабабли ретроверзия келиб чиқади.
Ю қорида кўрсатилган сабаблардан таш қари, ч ан о қ н и н г қори н парда- 
сидаги я л л и ғл ан и ш ж араёнлари, Д углас бўш лиғидаги периметрит, бача- 
дон сербар бойлам идаги қорин пардаси орқа варағи н и н г я л ли ғлан и ш и ва
172

---

операциядан кей ин ям оқл ар ҳосил бўлиши р ет р о вер з и ян и н г келиб ч и қ и - 
шида катта роль ўйнайди. О р а л и қ н и н г ш и к а с т л а н и ш и натижасида қ и н -
ни нг пастга ту ш и ш и билан ретроверзия ўртасида бевосита боғланиш бор.
Бачадон ч ан о қ н и н г ён деворларига ётганда (латероверэияда) бачадон 
туби юқорига ва ён томонлардан бирига, бачадон бўйни эса пастга ва ба- 
чадон т а н аси н и н г қарам а-қарш и ён т омонига қараган бўлади. Бачадон- 
ни н г бир томонга оғиш и бачадон т ан а с и н и н г ўсмалардан сўри ли ш и нати- 
жасида, бачадон н ай лари ва тухумдонлардаги я л ли ғ ла н и ш ж а р а ё н и н и н г
бачадон атрофидаги клеч атк анин г я л л и ғ л а н и ш и (париметрит) натиж аси 
ҳисобланади. Тухумдон ор т и қ л ар и н и н г ўсм алари ни олиб таш л аш опера- 
ц и ял а р и н и н г кей ин пайдо бўладиган я м о қл ар и ҳам шундай таъсир этади.
Бачадон нотўғри ётганда (айни қса ретроверзияда) к ўп инч а ҳаж ми кат- 
талашади. Сабаби ш уки, бачадоннинг нотўғри ётиш и сабабли сербар бой- 
ламлар бағридан ўт и ш и қ и й и н л аш и б қолади. А й н и вақтда бач адон н и н г 
нотўғри ётиш и одатда эл астик артериал томирларга таъсир этм айд и, шу- 
н и нг учун бачадонга қон нормал равиш да келаверади. Натижада бачадон- 
да қон дим ланиб , гиперемия келиб ч иқади, шу муносабат билан бачадон 
ш и ш ад и ва ҳажми катталашади.