Ф. М. Аюпова, Ю. К. Жабборова г и н е к о л о г и я

Бачадон бўйни орқасн эндометриози
Бу асосан бачадон бўйни орқа ю засида ва д ум ғаза бачадон бойлам лари 
б и р и к кан соҳада ривож ланади.Тарқалиш дараж аси га қараб 4 га бўлинади:
1. 
Э ндом етриоз ўчоғи тўғри ичак ва қ и н оралиғидаги ёғ тўқи м аси - 
н и н г қатламлари атроф и да ж ойлаш ади.
2. 
Эндометриоз бачадон бўйнига ва қи н деворларига тарқалади.
3. 
Ж араён тўғри и ч ак сероз қаватига ва бачадон думғаза б ойлам ига 
ўтади.
4. 
Ж араён тўғри ич акн инг ш иллиқ қаватига, тўғри ичак ва бачадон ора- 
лиғидаги бўш лиққа тарқалиб, жуда кўп чан ди к^ар ҳосил бўлишига сабаб 
бўлади. Қ ин орқали кўрилганда бачадан бўйни юқори қи см ини нг орқасида 
қаттиқ, нотекис, ҳаракатсиз тугунчалар ани қланиб, уларни пайпаслаганда 
қатти қ о ғр и қ сези л ад и . Тугунчалар ҳайз бош ланиш идан олдин катталаш ган- 
лигин и аниқлаш мумкин.
А сосий белгиси- д ои м и й оғр и қ бўлиб, бу о ғр и қ ҳайздан олдин ва ҳайз 
вақтида кучаяди . О ғри қ дум ғаза соҳасига, тўғри и ч ак к а, қи н соҳасига та- 
рқалади.
Бачадон танасининг эндометриози- аденомиоз
Асосан 40-50 ёш даги аёлларда учрайди. Бачадон аденом иози сунъи й 
абортлардан кейин, гистерограф ия, даволаш ги дротубаци яси , б иопсия 
олиш ва б ош қа муолаж алардан кейин ривож лан ади .
А деном иоз тарқал и ш дараж асига қараб 4 га бўлинади.
1. -Э ндом етриоз 
бачадон 
ш и л л и қ
қа в а ти н и н г 
базал 
қи см ида 
ж ойлаш ади.
2. Ж араён м иом етрий қаватига тарқалган (50-расм).
3. Б ач адон н и н г ҳам м а қаватларига ж араён тарқалган (51-расм).
4. Ж араён париетал қори н пардаси ва қ ў ш н и аъзоларга тарқалган .
2,3,4 дараж алари да бачадон эндом етриоз м уш ак то лалари н и н г гипер-
п лази яси кузатили б, бу бачадон ҳ аж м и н и н г катталаш увига олиб келади. 
О ғр и қ ва ҳайз вақтид а қон кўп аж ралиб, ҳайз ц и к л и н и н г узоқ давом эт и - 
ш ига олиб келади.
А й н и қса эн дом етриоз бачадон н и н г ҳам м а қаватларига тарқалган бўлса
131

---

50 расм.
Бачадон тан аси аденомиози
51 
— Расм.
Бачадон 
аденомиози II дараж аси 
(тугунли ш акли.) ва 
ретроцервикал эндометриози.
(52расм), куч ли о ғр и қ кузатилади ва ҳайздан олди н бачадон н и н г катта- 
лаш ган ли ги ани қлан ад и .Э н д ом етри озд а ҳайз ц и к л и н и н г бузилиш и ҳар 
хил, хусусан гиперп олим енорея м етрорагия ҳам да ҳайздан олдин ва ундан 
кейин 3-4 кун қон н и суртилиб келиш и кузатилади. К ўпчилик беморларда 
қ о р и н н и н г пастида д оим ий о ғр и қ сезилади, тез-тез си й и ш ва ҳайздан ол- 
дин о ғр и қ бўлиш и кузатилади.
Э ндом етриоз касал л и ги га таш хис қўй и ш учун қуй ид аги усуллардан 
ф ойдалан и лади :
1. Қ ин о рқали текш и ри ш , қи н орқали ҳайз ц и кл и д и н ам и к ад а, яън и
вақти - вақти билан кўри л ад и , бачадон ўсм алари н и н г қайздан о л д и н
ва \а й з вақтида к атталаш ган ли ги ан и қл ан ад и .
2. К ольп оскоп и я усулидан ф ой д ал ан и л ган д а бачадон бўйнидаги б ош қа 
ўзгариш лар билан таққосл ан ад и .
3. М ўлж алли биопсия ва гистологик текш и ри ш усули эн дом етриозни 
а н и қ таш хислаш да катта роль ўйнайди.
4. Диагностика мақсадида бачадон бўшлиғидан ва бўйнидан қирма олиш.
52-расм.Бячядон
танасининг диф ф уз аденомиоэи, де- 
ворида таркибида геморрагик сую қлик бўлган кичик 
кистдлари бор. Ц ервикал к ан ал аденоф ибрози.

---

5. Г истеросальпин гограф ияда 33-80% ҳолларда тўғри таш хис қўй и ш
м ум ки н (Г.М .Савельева) Бу усул ҳайз ц и к л и н и н г 5-7 кун и ам алга 
ош ирилади. К онтраст модда ю борилганда «контура орқаси сояси»ни 
қосил қи лади.
6. Г истероскопия-ҳайз ц и к л и н и н г 5-7 ку н и д а қўлланилади.О ч пуш ти 
ш и л л и қ қаватда т ў қ қи зил рангли н уқ тал ар н и кўриш м ум ки н .
7. Ультратовуш ёрдамида тек ш и ри ш -бач адон деворида м айда ки стал и
ўзгариш лар кўринади.
8. Л апароскопия.
9. Ректом ан оскоп и я-эн дом етри оз ўчоқлари тўғри ичакда ж ой л аш ган д а 
ёки йўғон и ч акк а я қ и н ж ой лаш ганда қўллани лади.