Tuproqshunoslikda gat texnologiyasi

 
ГАТда ишлатиладиган термин ва атамалар 
 
Ушбу дарсликда ГАТда қўлланиладиган баъзи терминлар бирга келтирилиб 
ўтилади ва ўқувчига тушунарли бўлиши учун қуйида уларнинг маънолари ва 
қисқартмалари тўгрисида маълумот берамиз. 
Карта 
(инг. 
мап, чарт, грек. чартес 
- 
варақ ма`носини билдиради) ер юзининг 
ва унинг айрим катта қисмининг сферик 
юзасига туширилган проектсиясининг 
қоғоздаги кичрайтирилган тасвиридир. 
Карта маълум 
картографик проектсия
ѐки зонал системасидаги тўғри бурчакли 
координатада тузилади. 
 
Номенклатура 
деб 
топографик 
карталарни варақларга бўлиш, ҳамда бу 
варақларни белгилаш, яъни уларга ном 
бериш тизимига айтилади (
расм 3).
Рақамли карта
(нумериcал, дигитал 
мап) – карталарни проектсиялашда, 
координата ва баландлик тизимини аниқлашда қабўл қилинган картографик 
генерализатсиялаш қонунлари асосида ташкил этилган юзанинг рақамли 
модели айтилади. Бошқача айтганда рақамли картографик маълумот. 
Рақамли карта картографиялаш, карта аниқлиги, генерализатсия, шартли 
белгилар тизимининг барча меъѐрлари ва қоидалари асосида яратилади. 
Рақамли карта оддий қоғозли, компютер ва электрон карта яратишда асос 
бўлиб хизмат қилади ва картографик маълумотлар базаси таркибига киради. 
Шу билан бирга ГАТ информатсион таъминотининг муҳим элементларидан 

---

11 
ҳисобланиб бир вақтнинг ўзида ГАТ жараѐнларининг натижаси ҳам бўлиши 
мумкин.
Компютер картаси 
бу автоматлашган картографиялашнинг воситалари 
(графоқурилма, плоттер, принтер, дигитайзер, ѐрдамида қоғозда, пластикда, 
фотоплѐнкадаги тасвир) ѐрдамида график қурилмада чиқарилган карта 
туридир.