I bob. Mexanik harakat haqida umumiy ma’lumotlar 1-§. Jismlarning harakati mexanik harakat

Yerga tortilishi tufayli jismning tayanchga yoki osmaga ta’sir 
etadigan kuchi jismning og‘irligi deb ataladi va P  harfi  bilan 
belgilanadi.
Yuqoridagi tajribalarda jism muvozan at holat   ga kelganda jismning P  og‘ir              -
ligi F
og‘
 og‘irlik kuchiga teng bo‘ladi. Tinch holat da tur gan jismning og‘irligi 
quyidagi  formula  bilan  ifodalana di:
P = mg.
Og‘irlik tushunchasini og‘irlik kuchi tushunchasi bi-
lan  chalkashtirib  yubormaslik  kerak.  Ularning  bir-biridan 
farq  qiladigan  ikki  jihatini  bilib  olish  lozim.  Birinchidan, 
og‘irlik kuchi – bu jismning Yerga tortilish kuchi, og‘irlik 
esa  jismning  tayanchga  (92-rasm)  yoki  osmaga  (90-rasm) 
ko‘rsatayotgan ta’sir kuchi. Ikkinchidan, og‘irlik kuchi 
jismning vertikal yo‘nalishdagi tezlanishiga bog‘liq emas, 
ya’ni ma’lum bir joy uchun o‘zgarmasdir. Og‘irlik esa jism 
faqat  tinch  holatda  turganda  yoki  vertikal  tekis  harakatda-
gina o‘zgarmasdir. 
Jism vertikal yo‘nalishda o‘zgaruvchan harakat qilganda og‘irlik o‘zgaradi. 
Masalan,  1-tajribadagi  prujinaga  osiladigan  jismning  massasi  100  g,  ya’ni 
0,1 kg bo‘lsin. U holda jismning og‘irlik kuchi F
og‘
 = 0,1 ⋅ 9,8 N = 0,98 N ≈ 
≈  1  N.  Bu  kuch  jism  prujinaga  osilganda  ham,  prujina  cho‘zilayotganda 
ham,  tinch  holatga  kelganda  ham  o‘zgarmaydi.  Lekin  og‘irlik  0  qiymatdan 
P
→